Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o„zbek tili va adabiyoti universiteti

“KOMPYUTER LINGVISTIKASI”GA OID ASOSIY 
TUSHUNCHALAR IZOHI (GLOSSARIY) 
 
Аbzas 
(nem. 
abzatz < absetzen – surmoq, nari surmoq). 1. 
ayn. 
Xat boshi. 2. 
Matnning bir xat boshidan keyingi xat boshigacha bo‗lgan
 
qismi: 
ikki abzasni 
tashlab o„qimoq. 
Аbstrakt ot 
(lot. 
abstractus – uzoqlashgan, mavhum) – mavhum ot.
 
Аvtomatik tarjima
– аvvaldan tuzilgan algoritm bo‗yicha elektron-hisoblash 
mashinasi (EHM) yordamida biror tilga oid matnni boshqa tilga tarjima
 
qilish. 
Аdstrat
(nem. 
аdstrat) – bir hududda turli tillarning uzoq davr birga amal 
qilishi natijasida yuzaga kelgan ikki tillilik turi. 
Aksiomatik nazariya
– ilmiy nazariya qurilishi, bu nazariya asosida 
shunday boshlang‗ich postulat va aksiomalar qo‗yiladiki, qolgan barcha 
qoidalar (teoremalar) undan kelib chiqadi. U miloddan avvalgi VII – VI 
asrlarda shakllangan, asoschisi matematik olim Pifagordir.
Algoritm 
(bu so‗zning etimologiyasi buyuk alloma Al-Xorazmiy 
nomi bilan bog‗liq) – ma‘lum bir tipga oid masalalarni yechishda 
ishlatiladigan jarayonlar tizimining muayyan tartibda bajarilishi haqidagi 
aniq qoida yoki qoidalar tizimi. 
Algoritmik tillar
– programmalashtirishga asoslangan, tabiiy 
tildagidek aniq interpretatorga – insonga yoki avtomatik qurilmaga 
yo‗nalgan sun‘iy tillar. Algoritmik tillar imperativ xarakterga ega bo‗ladi, 
ya‘ni, asosan, buyruqlar tizimiga tayanadi (
begin 
– boshla, 
end 
– tugalla 
kabi).
Analiz
– tabiiy til xususiyatlarini tushunish uchun kompyuterda 
amalga oshiriladigan morfologik, sintaktik va semantik tahlil. 
Morfologik 
analiz
morfemalarga ajratish hamda grammatik ma‘lumotlar tahlilini o‗z 
ichiga oladi.
Аkkumulyаtsiyа
– biror tilda faol ishlatiladigan so‗z, ibora va sh.k. ta‘sirida 
shunday til birliklarining boshqa tilda ham faol ishlatila boshlashi.