A. N. Samadov, O. S. Jumanov

Trikotaj  buyumlarini  navlash.  Buyumlarning  navini  aniqlash 
uchun  har  bir  guruh  buyumlari  bo„yicha  maxsus  standartlar  mavjud. 
Trikotaj buvumlarining barcha nuqsonlari standartlarda polotnoning tashqi 
ko„rinishi  nuqsonlari  va  ishlab  chiqarish-tikuvchilik  nuqsonlariga 
bo„lingan. 
 
1 7 .5 . T i ki l g a n  v a  tr i ko ta j b u y u ml a r i n i  ta mg ‗a l a s h , 
j o y l a s h ,   t a s h i s h   h a m d a   s a q l a s h  
 
Tamg‗alash.  Tikilgan  va  trikotaj  buyumlarini  tamg„alash,  joylash, 
tashish  va  saqlash  tartiblari  «Tikilgan  va  trikotaj  buyumlar.  Tamg„alash, 
joylash.  tashish  va  saqlash»  10582-82  Davlat  standartida  ko„rsatilgan. 
Tikilgan va trikotaj  
buyumlari tovar yorlig„i, tovar belgisi tasvirlangan tasma va nazorat 
tasmasi yopishtirish yo„li bilan tamg„alanadi. Tovar yorlig„ida quyidagilar 
ko„rsatiladi:  ishlab  chiqarish  korxonasining  tovar  belgisi,  uning  nomi, 
joylashgan  yeri;  buyumning  turi,  model  raqami,  buyumga  mo„ljallangan 

---

273 
 
standart yoki texnik shartlar, artikuli, o„lchami, navi, chakana narxi, ishlab 
chiqarilgan  vaqti  (oy  va  yil).  Bulardan  tashqari,  qo„shimcha  ma‟lumotlar 
ham  bo„lishi  mumkin  (chegirma,  ustama,  pardoz  turi  va  boshq.).  Tovar 
yorlig„i  har  xil  shaklli  va  badiiy  bezatilgan  bo„lishi  kerak.  Tovar 
yorlig„idagi  rekvizitlar  topografik,  litografik  yoki  bosma  usulda  chop 
etilgan bo„lishi zarur. 
Joylash.  Tovar  ko„rinishini  saqlash  uchun  tikilgan  va  trikotaj 
buyumlar  joylanishidan  oldin  ehtiyotlik  bilan  taxlanishi  lozim.  Taxlash 
usullari esa standartlarda ko„rsatilgan. Buyumlarni joylash uchun iste‟mol 
taralari  hamda  qog„oz  va  transport  taralaridan  foydalaniladi.  Iste‟mol 
taralari  yakka  holda  yoki  guruh-guruh  bo„lishi  mumkin.  Ularga 
polietilenli,  sellofanli  plyonka  yoki  qog„ozli  paketlar,  qopqoqli  qutilar, 
klapanli kartondan yasalgan pachkalar kiradi. 
Quti va kartondan yasalgan pachkalarga jun, ipak va kimyoviy tolali 
gazlamalardan  tayyorlanib  tikilgan  hamda  sifati  yaxshilangan  buyumlar 
joylanadi. Erkaklar ko„ylagiga karton yoki qalin qog„oz qo„yilib polietilen 
yoki  sellofan  paketlariga  solinadi  va  karton  qutiga  yoki  paketlarga 
joylanadi.  Paxta,  zig„ir,  shtapelli  gazlamalardan  tikilgan  buyumlar, 
plashlar,  kalta  kamzullar,  shimlar,  ko„rpa-to„shak  matolari  va  shunga 
o„xshash buyumlar qog„ozga o„raladi. 
Har bir quti yoki pachkaga bir xil modelli, o„lchamli, bo„yli, navli va 
narxli  buyumlar  taxlanadi.  Bosh  kiyimlar  karton  yoki  fancrdan  yasalgan 
teshikli qutilarga joylanadi. Transport taralariga yog„och, qat-qat qliingan 
karton  qutilar  va  kimyoviy  materiallardan  tayyorfangan  yumshoq  taralar 
(xaltalar) kiradi. 
Tashish.  Tikilgan  va  trikotaj  buyumlar  yuk  tashish  qoidalariga 
asosan,  barcha  transport  vositalari  (temir  yo„l,  avtomobil,  suv  va  boshq.) 
asosida  amalga  oshiriladi.  Palto,  yarim  palto,  kostyum,  kalta  kamzul  va 
shunga  o„xshashlar  maxsus  jihozlangan  avtomobil-furgonlarda  osib 
qo„yilgan holda tashiladi. Boshqa shaharlardan olib kelinadigan buyumtar 
konteynerlar yoki transport taralariga joylanadi. 
Saqlash. 
Tikilgan 
va 
trikotaj 
buyumlari 
quruq, 
yaxshi 
shamollatiladigan  va  isitiladigan  omborxonalarda  saqlanadi.  Ombor-

---

274 
 
xonalarda harorat 10°C dan kam va 30°C dan yuqori bo„lmasligi, havoning 
nisbiy  namligi  50-70%  bo„lishi  kerak.  Chunki  yuqori  havo  namligi 
gazlamalarni  mog„or  bosishiga  va  mikroorganizmlarning  rivojlanishiga, 
past  havo  namligi  esa  buyumlarning  qurishi,  qotib  qolishi  hamda 
sinuvchanligiga  sabab  bo„ladi.  Shuning  uchun  omborxonalar  tez-tez 
shamollatilib turiladi va quyosh nuridan saqlash choralari ko„riladi. 
Ustki kiyimlar ilingan holda, yengil va ichki kiyimlar hamda boshqa, 
buyumlar individual taralarda, bosh kiyimlar birlamchi taralarda saqlanishi 
kerak.  Jun  gazlamali  va  mo„ynali  buyumlarni  kuyalardan  himoyalash 
uchun ularning yoniga naftalin xaltachalari osib qo„yilishi lozim.