A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

T og‘qayrag‘och (Ulmus scabra M ill.) 
katta daraxt, b o ‘yi 30 m, 
diametri 2 m gacha shox-shabbasi keng qalin. Po‘stlog‘i chuqur 
yorilgan, qo‘ng‘ir rangda yosh novdalari sarg‘ish tuk bilan qalin 
qoplangan, kurtaklari to‘q jigarrang tangachalar bilan qoplangan b o iib , 
ular ham sarg‘ish tukli. Barglari yirik, oval yoki cho‘ziq, teskari 
tuxumsimon, barglarining cheti ikki qator o ‘tkir tishchali, yuz tomoni 
g‘adir-budir, orqa tomoni dag‘al tukli. Tuklari, ayniqsa, tomirlarida 
ko‘p, barg bandi kalta, 0,5 sm ga yaqin. Gullari kalta bandli yoki 
bandsiz, to ‘da-to‘da boiib joylashadi. Urug‘i unib chiqish xususiyatini 
tez yo‘qotadi. Shuning uchun y ig‘ib olingandan so‘ng uni tezda sepish 
zarur. 
Bu qayrag'och to‘nkasidan yaxshi 
ko‘karadi. 
Ildizidan 
bachkilaydi. Qayrag‘och MDH ning Yevropa qismida, Qrim va 
Kavkazda, o‘rmon va o ‘rmon-dasht mintaqalarida o ‘sadi. Tog‘larda 
dengiz sathidan 1500 m gacha balandga ko‘tariladi. Sovuqqa chidamli, u 
soyaga 
ham 
chidamli 
b o ‘lganligidan 
eman 
va 
qoraqarag‘ay 
o ‘rmonzorlarida yaxshi o ‘sadi. Unumdor, semam o ‘rmon va bo‘z 
tuproqli yerlarda o‘sadi. Y og‘ochi silliq bo‘lib, silliq qayrag‘ochnikiga 
o‘xshaydi. Undan duradgorlikda, mashinasozlikda, mebel ishlab 
chiqarishda foydalaniladi. 0 ‘rmonshunoslik ishlarida kam qo'llaniladi. 
Respublikamiz sharoitida qurg‘oqchilikka, sovuqqa va turli kasalliklarga 
chidamli. Uni turar joylami k o ‘kalamzorlashtirish maqsadida ekish 
tavsiya etiladi.
Sada qayrag‘och (Ulmus densa Litw.) 
katta daraxt, shox-shabbasi 
keng, qalin piramida shaklida, p o ‘stlog‘i yorilgan qora rangda, barglari 
qalin, cho‘zinchoq, tuxumsimon, cheti ikki qator tishchali.Ushbu

---

qayrag‘och turi eng manzarali qayrag‘och turlaridan biri hisoblanadi, 
uzoq o ‘tmishdayoq bu tur k o ‘kalamzorlashtirish maqsadlarida shahar va 
qishloqlarga ko‘plab ekilgan. Bu qayrag‘och Markaziy Osiyoda tog‘ 
daryolari vodiysida ham uchraydi. U bog‘larda katta ariqlar bo‘yida 
ekiladi. Q urg‘oqchilikka chidamli daraxt. MDH ning Yevropa qismining 
janubiy hududlariga ham ekish mumkin. Qayrag‘ochning Ulmus 
foliacea Gilib, Ulmus pum ila L., Ulmus suberosa M oench., Ulmus 
p in n a to -ram o sa Dieck., U lm us Androssovii Litv. kabi turlaridan ham 
o ‘rmonchilikda va ko‘kalamzorlashtirishda keng foydalaniladi.