A. B. Xayitov, A. M. Akbarov personalni

Mehnatga haq to’lash  
Mehnat 
meyorlari  
Tarif    
tizimi  
Mehnatga 
vaqtbay haq 
to’lash 
 
Mehnatni 
rag’batlan-
tirish 
Ish haqi 
meyorlari 
Hizmat 
ko’rsatish 
meyorlari 
Mehnat 
miqdori 
meyorlari 
Vaqt meyorlari  
Unumdorlik 
meyorlari  
Tarif stafkasi  
Hodimlar 
uchun malaka 
stavkalari  
Malaka 
tariflari   
Mansab 
maoshlari  
Yagona tarif 
malaka 
tizimi  
Malaka 
razradlari  
Shaxsiy  
Jamoa 
(brigada)  
Bevosita 
ishbay 
Akkord  
Ishbay 
mukofotli 
Akkord 
mukofotli  
Shaxsiy  
 
Maosh 
mukofotli 
 
Vaqtbay 
mukofotli 
 
Bevosita 
vaqtbay 
 
Jamoa 
Mehnatga 
ishbay haq 
to’lash 
Shaxsiy  
Foydadan  
Daromaddan  
Mahsulot 
sotish  
Jamoa  

---

 
179 
— alohida  kasblar,  toifalar,  guruxlar  mehnatiga  haq  to’lash  nisbatini 
ta’minlash; 
— pul  qadrsizlanishini  hisobga  olgan  holda  ish  haqi  miqdorini  indeksatsiya 
qilish; 
— mahsulot tannarxida ish haqining eng maqbul ulushini ta’minlash; 
— tarmoqdagi  turdosh  korxonalarda  o’rtacha  ish  haqi  miqdorini  hamda 
mintaqa (viloyatda) o’rtacha ish haqi miqdorini tahlil etish va korxonada bu o’rtacha 
ish haqlaridan yuqori bo’lgan ish haqi miqdorini ta’minlashni rejalashtirish; 
— xodimlarning alohida toifalari uchun mehnatga haq to’lashning eng maqbul 
(ishbay, vaqtbay) turini tanlash; 
— davlat  hamda  kompaniyaning  o’zidagi  mehnat  kafolatlari  yordamida 
xodimlarni ijtimoiy jihatdan himoya qilishni ta’minlash; 
— mehnatga haq to’lash va uning tarkibiy qismlari (maoshlar, tarif stavkalari, 
mukofotlar va hokazolar) ning dinamikasini tahlil qilish. 
Shunday  ekan  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  mehnatga  haq  to’lash 
tamoyillariga  qat’iy  amal  qilish  korxona  muvaffaqiyatli  faoliyat  ko’rsatishining 
asosiy omillaridan biridir. Bu tamoyillarning asosiylari quyidagilardan iboratdir: 
1. Ish haqi mikdorini muttasil oshirib borishi. 
2. Mehnat me’yorlarining mehnatga haq to’lash me’yorlariga muvofiqligi. 
3. Mehnatkashlarning  mehnatda  yuksak  pirovard  natijalarga  erishishdan 
manfaatdorliklari. 
4. Mehnat  unumdorligi  sur’atlari  o’sishining  mehnatga  haq  to’lash  sur’atlari 
o’sishidan yuqori bo’lishi. 
Yuqorida keltirilgan  har bir tamoyil bir  necha iqtisodiy qonunlar amal qilishi 
bilan  bog’liq.  Masalan,  mehnat  me’yorlarining  mehnatga  haq  to’lash  me’yorlariga 
muvofiq  bo’lishida  mehnat  va  qiymat  bo’yicha  taqsimlash  qonunlari  bir  yo’la  amal 
qiladi. 
Mehnatga  haqto’lash  tamoyillari  bazisli  va  asosan  barqarordir.  Mehnatga