A. B. Xayitov, A. M. Akbarov personalni

Ish haqiga xos funktsiyalarning asosiylari quyidagilardan iboratdir: 
-  yaratuvchanlik - ishchi quchini yaratish imkoniyatini ta’minlash; 
-  maqomli  -  tegishli  kasb  va  malakaga  ega  ishchi  kuchini  yaratishni 
ta’minlash; 
-  muvofiqlashtiruvchi  -  ishchi  kuchiga  talab  va  taklifning  muvofiqlashtirib 
(narx, daromad, foyda orqali) borish; 
-  rag’batlantiruvchi  -  ishlab  chiqarishni  rivojlantirishdan  manfaatdorlikni 
ta’minlash; 
-  ishlab  chiqarish  -  ulush  -  foydaga  sheriklik  orqali  ishchi  kuchining  sifati, 
miqdori va natijasini kuchaytirish. 
Ish  haqining  bu  funktsiyalari  dialektik  jihatdan  yaxlit  bo’lib,  ular  birgalikda 
bo’lgan  taqdirdagina  ish  haqi  mohiyati,  ishlab  chiqarish  jarayonida  yuzaga 
chiqadigan ziddiyatlar va muammolarni anglash mumkin bo’ladi. 
Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  ish  haqining  asosiy  tarkibiy  qismlari  9.12- 
rasmda aks etgan. 
 
Hozirgi  vaqtda  mehnat  bozorida  ish  beruvchilar  va  yollanma  xodimlar 
kuchlari  nisbatidan  kelib  chiqqan  holda  ish  haqi  darajasini  belgilashning  uch  usuli 
mavjud. 
1.Davlat tomonidan belgilab quyilgan ish haqi miqdori. 
2.Ish beruvchi va yollanma xodim o’rtasidagi shartnoma bo’yicha belgilangan 
ish  haqi  miqdori.  Rasmiy  jihatdan  bu  holatda  tomonlar  kuchlari  teng,  biroq  ish 
beruvchi yollanma xodimga nisbatan ko’proq imkoniyatlarga ega. 
3.  Ish  haqi  miqdorini  jamoa  bo’lib  anikdash.  Bu  holatda  alohida  bir 
xodimning ish beruvchiga nisbatan zaif kuchi personalning o’z manfaatlarini himoya 
qilish imkoniyati bilan mustahkamlanadi.