A. A. Shernaev, N. E. Jiyanova

 

---

4-BOB . O„ZBEKISTONDA BYUDJET TUZILISHI VA  
BYUDJET JARAYONI 
4.1. Davlat byudjeti: tushunchasi, mohiyati, funksiyalari, ishlab 
chiqarish jarayonida o„rni va ahamiyati, holati. 
4.2. Byudjet jarayonining metodologiyasi 
4.3. O„zbekiston Respublikasida byudjet jarayoni 
 
4.1. Davlat byudjeti: tushunchasi, mohiyati, funksiyalari, ishlab 
chiqarish jarayonida o„rni va ahamiyati, holati 
 
 Byudjet  –  tegishli  qaror  bilan  tasdiqlangan  va  individual  yoki 
kollektiv  subyekt  tomonidan  ijro  etiladigan  daromad  va  xarajatlarning 
hisob  va  chegaralovchi  smetasi  hamda  muayyan  vaqt  davri  uchun 
ularning ro‗yxatini anglatuvchi atamaning umumiy nomi.
11
 
Davlat  byudjeti  moliyaning  iqtisodiy  kategoriyasining  tarkibiy 
qismi hisoblanadi. Shuning uchun davlat byudjetini iqtisodiy kategoriya 
–  o‗z  vazifalari  va  funksiyalarini  bajarish  uchun  zarur  davlat  pul 
mablag‗lari  jamg‗armasini  shakllantirish,  taqsimlash  va  foydalanishda 
yuzaga  keluvchi  obyektiv  pul  munosabatlari  majmui  sifatida  ko‗rib 
chiqish mumkin. 
Iqtisodiy  kategoriya  sifatida  davlat  byudjetiga  xos  xususiyatlar 
uning  shakli,  moddiy  mazmuni  va  mohiyatida  (iqtisodiy  tabiatida) 
namoyon bo‗ladi. 
Shakliga  ko‗ra  davlat  byudjeti  –  bu  davlatning  asosiy  moliyaviy 
rejasi  bo‗lib,  unda  byudjet  pul  munosabatlar  tizimi  sifatida  miqdoriy 
ifodalanadi,  o‗z  navbatida,  aynan  byudjet  rejasi  –  mamlakatning  eng 
muhim moliyaviy muddati tuziladi, ko‗rib chiqiladi, tasdiqlanadi va ijro 
etiladi.  U  asosiy  markazlashtirilgan  pul  mablag‗lari  jamg‗armasini 
shakllantirish,  taqsimlash  va  ulardan  foydalanish  bo‗yicha  iqtisodiy 
munosabatlarni aks ettiradi.
12
 
Moddiy mazmuniga ko‗ra davlat byudjeti – byudjet rejasini amalga 
                                                           
11
 Тетерина Л.М. Государственный бюджет: Учеб.-метод. комплекс; Минский институт управления. – Мн.: 
Изд-во МИУ, 2015 
12
 Мысляева И.М. Государственные  и  муниципальные  финансы:  Учебник.  Изд.  2-е, перераб.  и доп.  —  
М:  ИНФРА-М,  2013.  -  360, с. 100. 

---

oshirish  jarayonida  shakllantirilgan  va  foydalaniladigan  davlat  pul 
mablag‗larining asosiy markazlashgan jamg‗armasi hisoblanadi.