1-Mavzu eksprimental

Motivlar, ularning vazifalari va turlari.

Motiv - ehtiyojlarni qondirish bilan bog'liq faoliyatni rag'batlantirish. Motiv - rag'batlantiruvchi va faoliyat yo'nalishini tanlashni belgilovchi - bu ehtiyoj mavzusi. Motivatsiya - bu turtki beradigan faoliyat. Chet el psixologiyasida xulq-atvorni tartibga solishda motivning tabiati va funktsiyalarining bir qator xususiyatlari aniqlanadi: 1. Motivning harakatlantiruvchi va yo'naltiruvchi funktsiyasi. 2. Inson xatti-harakatlarini ongsiz sabablar bilan aniqlash. 3. Motivlar ierarxiyasi. 4. muvozanat va zo'riqish istagi - bu erda motiv faqat baquvvat tushuniladi. (K. Levinning nazariyasi, gdonistik nazariyalari). Rus psixologiyasi ushbu yondashuvlarni motivni faoliyat va ong kontekstidan ajratish uchun tanqid qildi. Leontief faoliyati nazariyasida qidiruv faoliyati jarayonida ehtiyojlarni amalga oshirish va shuning uchun uning ob'ektlarini ehtiyojlar ob'ektiga aylantirish motiv paydo bo'lishining umumiy mexanizmi sifatida qaraladi. Demak: motivning rivojlanishi haqiqatni o'zgartiradigan faoliyat doirasini o'zgartirish va kengaytirish orqali sodir bo'ladi. Odamlarda motivatsion rivojlanish manbai moddiy va ma'naviy qadriyatlarni ijtimoiy ishlab chiqarish jarayoni. Bunday potentsial motivlarning otogenezi - bu ma'lum bir jamiyatga xos bo'lgan qadriyatlar, ideallar, manfaatlar, agar ular ichki bo'lsa, rag'batlantiruvchi kuchga ega bo'ladi va motivga aylanadi. Ushbu motivlar hislarni shakllantirish funktsiyasini bajaradi, ya'ni ular voqelik ongida aks ettirilgan shaxsiy ma'nolarni beradi. Ma'noni shakllantirish funktsiyalari shaxsning umumiy yo'nalishini boshqarish bilan bog'liq. Xulq-atvorni faollashtiradigan motivatsion stimullar ham mavjud. Ular juda kuchli bo'lishi mumkin, ammo sabablar to'qnashganda, ma'noni anglatuvchi motivlar ustunlik qiladi. Tekshirish funktsiyasi bevosita emas, balki xatti-harakatlarning "hissiy tuzatish" mexanizmi orqali amalga oshiriladi. Tuyg'ular sodir bo'layotgan narsalarning shaxsiy ma'nosini baholaydi va agar bu ma'noga mos kelmasa, ular odamning faoliyatining umumiy yo'nalishini o'zgartiradi - maqsadni maqsadga yo'naltirish (masalan, imtihon uchun kitob o'qish).

Leontyevning so'zlariga ko'ra, qidiruv faoliyati davomida ehtiyoj odatda o'z mavzusi bilan uchrashadi. Ehtiyojni predmet bilan qondirish paytida ehtiyojning ob'ektivligi yuzaga keladi. Bu juda muhim voqea. Bu juda muhim, chunki motiv ob'ektivlashtirish aktida tug'iladi. Motiv va ehtiyoj ob'ekti sifatida belgilanadi. Agar siz xuddi shu hodisaga ehtiyoj tomondan qarasangiz, aytishimiz mumkinki, ehtiyoj ob'ektivizatsiya orqali aniqlanadi. Shu munosabat bilan sabab aks holda aniqlanadi - kabi aniqlangan ehtiyoj.

Faoliyatni rag'batlantiruvchi va yo'naltiradigan, u yoki bu ehtiyojga javob beradigan, ehtiyojni qondiradigan yoki belgilaydigan maqsad motivdir. Bu asosiy funktsiyasi  motiv faoliyatni rag'batlantirish va yo'naltirishdir.

Ehtiyojlarning ob'ekti va motivning paydo bo'lishidan so'ng, xatti-harakatlar turi keskin o'zgaradi, agar shu paytga qadar xatti-harakat yo'naltirilmagan, qidirish bo'lsa, endi u “vektor” yoki yo'nalishni oladi. U mavzu tomon yoki undan yo'naltirilgan - agar sabab salbiy baholansa. Bir mavzu atrofida to'planadigan ko'plab harakatlar odatiy niyat belgisidir. Boshqa ta'rifga ko'ra, harakat nima uchun harakat.  Biror narsa uchun, odam, qoida tariqasida, juda ko'p turli xil harakatlar qiladi. Va bitta sabab bilan bog'liq bo'lgan ushbu harakatlar majmui faoliyat deb ataladi va aniqrog'i maxsus faoliyat yoki maxsus faoliyat turi.

Ularning roli yoki funktsiyasi bo'yicha bitta faoliyatga "birlashish" ning barcha sabablari bir xil emas. Qoida tariqasida, ulardan biri asosiy, boshqalari ikkinchi darajali. Asosiy motiv etakchi sabab, ikkilamchi motivlar rag'batlantiruvchi motivlar deb ataladi:  ular shu qadar ko'p ishga tushirmaydilar, chunki ular qo'shimcha ravishda ushbu faoliyatni rag'batlantiradilar.

Biz motivlar va ongning nisbati muammosiga murojaat qilamiz. Motivlar har doim ham amalga oshirilmaydi, shuning uchun motivlarning ikkita klassi mavjud: amalga oshirilganlar va amalga oshirilmaydiganlar. Insonning hayoti davomida uning faoliyatini boshqaradigan katta hayotiy maqsadlar birinchi darajali motivlarga misol bo'lishi mumkin. Bu maqsadlar sabablari. Bunday motivlarning mavjudligi etuk shaxslarga xosdir. Aniq bo'lmagan motivlar ongda boshqa shaklda namoyon bo'ladi. Kamida ikkita bunday shakl mavjud. Bu tuyg'ular va shaxsiy ma'nolar. Tuyg'ular faqat bunday voqealar yoki motivlar bilan bog'liq bo'lgan harakatlar natijalari bilan bog'liq. Agar biror narsa biron bir narsadan tashvishlansa, demak, biror narsa uning maqsadlariga ta'sir qiladi.

Endi motivlar va shaxsiyatning o'zaro bog'liqligi masalasini ko'rib chiqing. Ma'lumki, inson motivlari ierarxik tizimni tashkil qiladi. Odatda motivlarning ierarxik munosabatlari to'liq tushunilmaydi. Niyatlarning ziddiyatli vaziyatlarida ular aniq bo'ladi. Faoliyat jarayonida yangi motivlar shakllanadi. Ta'riflangan faoliyat nazariyasi yangi motivlarni shakllantirish mexanizmi,  qaysi maqsadni maqsadga siljitish mexanizmi nomini oldi.

Ushbu mexanizmning mohiyati shundan iboratki, ilgari uni biron bir niyat bilan amalga oshirgan maqsad, bilanmustaqil rag'batlantiruvchi kuchga ega bo'ladi, ya'ni. Uning o'zi sabab bo'ladi. Ta'kidlash muhim nimamaqsadni maqsadga aylantirish faqat ijobiy his-tuyg'ular to'planib qolganda ro'y berishi mumkin.

Quyidagilarni ajrating vazifalari  motivlar: 1. rag'batlantirish (faoliyatga); 2. hidoyat (motiv harakatni o'ziga yo'naltiradi); 3. maqsad yarata oladigan (motiv ehtiyojlarni qondirishga qaratilgan harakatni keltirib chiqaradi. Maqsad harakatlar asosini tashkil qiladi); 4. hisni shakllantirish (motiv harakatlarning ahamiyatini, ahamiyatini beradi). Bizning qiladigan narsalar biz uchun shaxsiy ma'noga ega, ya'ni. bir niyat bilan bog'liq bo'lgan ob'ekt yoki hodisaning ortib borayotgan sub'ektiv ahamiyatini boshdan kechirish.