1. Alisher Navoiyning mumtoz poetikaga doir qarashlari aks etgan asarlari

200. 202 Abdurahmon jomiy shaxsiyatiga oid ma’lumot va manbalar
XV asrning ikkinchi yarmidayoq boshlangan. Uning
shogirdlari Abdulvose` Nizomiyning "Maqomoti Mavlavi Jomiy", Alisher
Navoiyning "Xamsat ul-mutahayyirin", Abdulg‘afur Loriyning "Takmila bar
"Nafahot ul-uns" i Mavlaviy Jomiy" kabi yaxlit asarlari maydonga kelgan edi.
XVI asrning boshlarida esa Faxriddin Ali Safiyning "Rashahot ayn ul-hayot",
Zayniddin Vosifiyning "Badoye` ul-vaqoye`"larida Abdurahmon Jomiy
shaxsiyati, faoliyati, merosiga oid muhim ma`lumotlar keltirilgan. XVI-XIX
asrlar davomida Movarounnahr, Xuroson, Eron, Hindiston, Ozarbayjon,
93
Turkiyada yaratilgan tazkiralar, esdalik va tarixiy asarlarda ham Jomiy haqida
turli xildagi fikr va ma`lumotlar mavjud. XX asrda esa g‘arb olimlari
A.Krimskiy, E.Braun, Sharq olimlari Aliasg‘ar Hikmat va boshqalar
Abdurahmon Jomiy haqida risolalar yaratdilar. Bu davr jomiyshunosligida
Y.E.Bertels, Sh.Shomuhammedov, A.Afsahzod, A.Qayumov, A.Mirzoev,
B.Valixo‘jayev, R.Vohidovlarning xizmatlari katta. Ayniqsa, Y.Bertelsning
«Jomiy» monografiyasi, A.Afsahzodning "Abdurahmon Jomiyning hayoti va
merosi" [7] nomli risolasi XX asr jomiyshunosligining yetuk namunalari sifatida
diqqatga sazovordir. O‘zbekiston Respublikasida esa XX asr oxirlarida
yaratilgan R.Vohidovning "Sharqning buyuk allomasi" [4], A.Qayumovning
"Nazm va tafakkur quyoshi" [5] risolalari diqqatga sazovordir. Abdurahmon
Jomiyning "Tanlangan asarlari" (1971), "Yusuf va Zulayxo", "Iskandar
xiradnomasi", "Salomon va Absol" va boshqa asarlari o‘zbek tiliga tarjima
qilinib, nashr ettirildi. Jomiy adabiy me’rosi. Abdurahmon Jomiyning hayotligi vaqtidayoq
Xuroson, Movarounnahr, Eron, Ozarbayjon, Turkiya va Hindistonda shuhrat
qozongan asarlari o‘zining ko‘pqirraliligi, ilmiy-badiiy jihatdan yuksak darajada
bo‘lganligi jihatidan hozirgacha ham o‘z ahamiyatini saqlab qolmoqda. U fors,
arab va turkiy tillarni mukammal bilsa-da, asarlari fors va arab tillarida yozilgan.
Manbalarda Jomiy asarlarining umumiy soni 39 tadan 46 tagacha ko‘rsatiladi.
Abdurahmon Jomiyning asarlari badiiy nazm va nasr hamda ilmiy risolalardir.
Ilmiy risolalar falsafa, adabiyot nazariyasi (aruz, qofiya, muammo), musiqa
kabi sohalarga bag‘ishlangan. Ulardan eng mashhurlari quyidagilardir: