1- “Сунъий интеллект” нима эканлигини тушиниш ва унга таъриф беришдан олдин аввало “Интеллект”

1-
“Сунъий интеллект” нима эканлигини тушиниш ва унга таъриф беришдан олдин аввало “Интеллект” ўзи нима эканлигини аниқлаб олишимиз керак.
Интеллект - бу инсон миясининг маълумот-ларни қабул қилиш, эслаб қолиш, қайта ишлаш ва хулоса қилиш, тажрибалардан ўрганиш, турли шароитларга мослашиш, ўқиш ва изланиш орқали билимларга эга бўлиш ҳамда ушбу билимларни турли ҳаётий, илмий-техник масалаларни ечишда қўллай олиш қобилиятидир.
Шунингдек, “Интеллект” деганда инсоннинг барча “когнитив” қобилиятларини (идрок этиш, эслаш, фикрлаш, тасаввур этиш) ва мавжуд билимларини қўллаган ҳолда “интеллектуал масалаларни” ва муаммоларни ақлан (онгда-мияда) ҳал этиш қобилияти тушунилади.
Интеллектуал масала – бу шундай масала-ларки, уларни ҳал этиш, аввало чуқур билим ва юқори малака талаб этадиган, ўта нозик ва чуқур фикрлаш, мантиқий умумлаштириш ҳамда хулосалар қилиш ва масалани ечиш алгоритмларини излаб топиш талаб этиладиган масалалардир.
Агар, масалани ечими олдиндан маълум бўлса (ҳисоблаш формуласи, математик ифодаси мавжуд бўлса), фақатгина ҳисоблашни ёки уни ечиш учун мавжуд алгоритм асосида фақат талаб этилган амаллар кетма-кетлигини бажариш етарли бўлса, у ҳолда бундай масалаларни интеллектуал масалалар деб айта олмаймиз.
Берилганлар (данные)” – бу хотирада маълум бир шаклда сақлаш, қайта ишлаш учун олдиндан маълум бўлган, бизни ўраб турган атроф муҳит ва дунё хақидаги “фактлар” тўплами.
Биз моддий дунёда яшаймиз, бизни ўраб турган моддий дунё, жисмлар, жараёнлар (физик, химик, технологик, иқтисодий, ижтимоий ва сиёсий) доим харакатда, ўзгаришда ва уларнинг ҳолати ва юз бераётган жараёнларни рақамларда, фактларда ўлчаш ва қайд этиш мумкин.
Ушбу фактлар тўпламини қайта ишлаш ва таҳлил қилиш орқали “берилганлар (фактлар)” “маълумотга (ахборотга)” айланиши мумкин.
“Маълумот (информация)” - бу маълум бир тарзда тизимлаштирилган ва тавсифланган, фойдаланиш учун маъно ва мазмунга эга, қийматга эга бўлган ҳамда қарор қабул қилиш учун зарур бўлган “берилганлар (фактлар)” тўплами.