Voyaga yetganlik va voyaga yetmaganlarni emansipatsiya qilish nazariya va amaliyot muammolari

Birinchidan,
voyaga yetgan shaxs va yovaga yetmagan shaxslarning 
emansipatsiya qilishi natijasida yuzaga keladigan huquq va majburiyatlari huquqiy 
jihatdan bir xil. Ya’ni, yovaga yetgan shaxs ega bo’lgan huquq va majburiyatlarga 
voyaga yetmasdan emansipatsiya qilingan shaxs ham ega bo’ladi. Fuqarolik 
huquqining barcha soha va institutlarida voyaga yetgan shaxs qanday huquq va 
majburiyatlarga ega bo’lsa, emansipatsiya qilingan shaxs ham huddi shunday 
huquq va majburiyatlarga ega bo’ladi. Ammo, emansipatsiya qilingan shaxslar 
voyaga yetgan shaxslarga nisbatan huquqlari biroz cheklangan bo’ladi. Misol 
uchun, saylash huquqi, bola arsab olish huquqi, avtomashina boshqarish huquqiga 
ega bo’lmaydi. 
Ikkinchidan,
amaldagi fuqarolik huquqida shaxsning voyaga yetmagan 
shaxsni emansipatsiya qilish holatlari to’liq ko’rsatilmagan. Ya’ni, Fuqarolik 
kodeksining 28-moddasida shaxsga nisbtan emansipatsiyani qo’llash holatlari juda 
tor doirada berilgan. Ammo, hozirgi kunda amaliyotda nafaqat Fuqarolik 
kodeksining 28-moddasida ko’rsatilgan holatlarda, balki boshqa ijtimoiy 
munosabatlarda ham emansipatsiya qilinish holatlari uchramoqda.
Uchinchidan, 
hozirgi
 
kunda
 
emansipatsiya bilan bog’liq ijtimoiy 
munosabatlarni tartibga soluvchi huquq normalari nisbatan eskirgan. Ya’ni ushbu 
huquq normalarini liberallashtirish zamon talabi bo’lmoqda.
To’rtinchidan,
amalga oshirilayotgan islohotlar va reformalar jarayonida 
yoshlarga berilayotgan imkoniyatlar va imtiyozlar voyaga yetmagan shaxslarni 
emansipatsiya qilish jarayonini tezlashtirmoqda. Ya’ni, hozirgi rivojlanayotgan 
ijtimoiy munosabatlar voyaga yetmagan shaxsni emansipatsiya qilishni taqazo 

---

6 
qilmoqda. Ushbu jarayonlar bir qator normativ-huquqiy hujjatlarda belgilab 
o’tilgan. Xususan, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 21-apreldagi 
“Yoshlarning 
tadbirkorlik 
faoliyatini 
qo’llab-quvvatlash va bandlikka 
ko’maklashish, ularni ijtimoiy himoya qilish hamda bo’sh vaqtini mazmunli tashkil 
etishga oid qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi PF-6208-sonli farmonida 
ham yoshlarning tadbirkorlik faoliyati bilan shug’illanishi uchun yaratilgan keng 
imkoniyatlar yoritib o’tilgan. 
Beshinchidan,
emansipatsiyaning bekor bo’lish asoslari amaldagi fuqarolik 
huquq normalarida aniq ko’rsatilmagan. Bu esa turli xildagi fuqarolik nizolarini 
keltirib chiqarmoda.