Ворислик ҳУҚУҚи амалий қўлланма Baktria press

васиятнома бўйича мерос қолдирувчи муомалага 
1 - Гуев А.Н. Комментарий к Гражданскому законодательству. Москва–2000, 272-бет.

---

29
лаёқатли шахс бўлиши керак
, чунки васиятномани тузишда мерос 
қолдирувчининг муомала лаёқати муҳим аҳамиятга эга. Васиятномани 
тузувчи шахснинг муомала лаёқати бўлмаса, бу ҳолат васиятномани 
ҳақиқий эмаслигига олиб келади.
Меросхўр деб топишда шахс муомала лаёқатининг аҳамияти 
йўқ. 
Шунинг учун муомалага лаёқатсиз ёки муомалага тўлиқ лаёқатли 
бўлмаган фуқоралар ҳам меросхўр деб топилиши ва Ўзбекистон 
Республикаси Фуқаролик кодексининг 32-моддасига мувофиқ ушбу 
шахсларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш учун васийлик ва 
хомийлик белгиланиши мумкин.
Фуқаролик кодекси 1118-моддаси мазмунига кўра нафақат 
Ўзбекистон Республикасининг фуқаролари, балки чет эл фуқаролари 
ва фуқаролиги бўлмаган шахслар ҳам жисмоний шахслар, балки 
юридик шахслар ҳам меросхўр бўлишлари мумкин.
Юридик шахс фақат васиятномага асосан меросхўр бўлиши 
мумкин.
Юридик шахсни меросхўр деб топиш тўғрисидаги масалани ҳал 
қилишда ушбу юридик шахс ягона давлат реестридан чиқарилмаган 
бўлиши лозимлигига эътибор бериш керак.
Нолойиқ меросхўрларни меросдан четлаштириш 
Меросдан четлаштириш ёки мерос олишдан маҳрум қилиш фақат 
қонунда, яъни ФКнинг 1119-моддасида белгиланган асослар ва 
тартибда амалга оширилиши мумкин.
Қонуннинг ушбу нормасида мерос қолдирувчини ёки эҳтимол 
тутилган меросхўрлардан биронтасини қасддан ўлдирган ёки уларнинг 
ҳаётига суиқасд қилган шахслар васият бўйича ҳам, қонун бўйича ҳам 
мерос олиш ҳуқуқига эга эмаслиги белгиланган.
Мерос қолдирувчи ўзининг охирги хоҳиш-иродасини амалга 
оширишига қасддан тўсқинлик қилган ва бу орқали ўзларининг 
ёки ўзларига яқин шахсларнинг ворисликка чақирилишига ёхуд 
мероснинг ўзларига ёки ўзларига яқин шахсларга тегишли улуши 
кўпайтирилишига имкон яратган шахслар васиятнома бўйича ҳам, 
қонун бўйича ҳам мерос олиш ҳуқуқига эга эмаслар.
Ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилинган ва мерос очилган пайтда 
бу ҳуқуқлари тикланмаган ота-оналар шу фарзандларидан қолган 
мерос мулкига ворис бўлиш ҳуқуқига, шунингдек, мерос қолдирувчини 

---