Витаминлар ва уларнинг овқатланишдаги аҳамияти Витаминларни синфлаштириш. Организм ҳаёт фаолиятида витаминларнинг аҳамияти


Физиологик эҳтиёж меъёрлари ва овқат статуси биомаркерлари



Download 306,14 Kb.
bet22/34
Sana21.02.2022
Hajmi306,14 Kb.
#40838
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   34
Bog'liq
Витаминлар ва уларнинг овқатланишдаги аҳамияти

Физиологик эҳтиёж меъёрлари ва овқат статуси биомаркерлари. Катта ёшли одамнинг биотинга бўлган физиологик эҳтиёжи 150 ... 200 мк.ни ташкил этади ва ҳомиладорлик даврида 300 мкг.гача ошади. Ушбу эҳтиёж кўпроқ йўғон ичак микрофлораси томонидан синтезланган витамин ҳисобига қондирилади.
Организм биотин билан таъминланганлигини баҳолаш унинг пешоб билан ажралишини қиёсий таҳлил қилиш ёрдамида амалга оширилади. Одатда сутка давомида ажраладиган биотин миқдори 30 ... 50 мкг оралиғида бўлади. Организм биотин билан таъминланганлигининг сезувчан маркери пешобдаги 3-гидроксивалериана кислотаси (3-ГВК) ҳисобланади. У таркибида биотин бўлган метилкротонилкоэнзим А карбоксилаза ферментининг танқислиги оқибатида пайдо бўлади.
Етишмаслиги ва ортиқчалигининг намоён бўлиши. Биотиннинг чуқур танқислиги – Лейнер синдроми бетиним ичи кетадиган (қаттиқ диарея) чақалоқларда кузатилиши таърифланган. У кўпроқ бўйин, қўллар ва оёқларда тошувчи, кейинчалик терининг шикастланган жойлари пигментланиб қоладиган себореяли дерматит кўринишида намоён бўлади. Шу билан бир вақтда болада анорексия, кўнгил айниши, гиперстезиялар ривожланиб, анемия ва гиперхолистеринемия кузатилади. Ушбу касаллик белгилари мажмуасининг пайдо бўлишига кўкрак сутида витамин камлиги, ич кетишлари оқибатида ошиқча йўқотилиши ва ичак дисбактериозининг ривожланиши ичак микрофлораси биотинни синтезлашини йўққа чиқариши сабабчидир, деб ҳисобланади.
Катта ёшли одамларда биотин етишмаслиги касаллик белгиларининг пайдо бўлиши фақатгина хом тухумни суистеъмол қилувчилардагина учрайди. Бунда бўйин, қўл ва оёқлар териси шикастланиши (қипиқланиш ва қичишиш) авж олишининг астеник синдром, мушаклар оғриғи ва гиперстезия билан қўшилиб кетиши қайд этилади. Айни бир пайтда анемия ривожланади ва холестерин миқдори ва қон зардобидаги ўт пигментлари ошади. Биотиннинг пешоб билан ажралиши кескин камаяди.
Болалар ва катталар рационига қўшимча биотин киритилиши унинг танқислиги касаллик белгилари намоён бўлишини тезда бартарф этади.
Биотин танқислигининг биокимёвий мезонларини комплекс баҳолашда қуйидагилар ҳисобга олинади: пешобдаги 3-ГВК концентрацияси ошиши (танқисликнинг дастлабки ва таъсирчан белгиси), гиперхолистеринемия, анемия ва биотин концентрациясининг суткалик пешобда 10 мкг.дан камайиши.
Биотин тушиб туришининг гипервитаминози тасвирланмаган.
А витамини. А витамини – умумий биологик таъсирга эга бўлган турли кимёвий бирикмаларнинг умумлаштирувчи номидир. А витаминли мажмуага кирувчи бирикмаларнинг бир гуруҳи ретиноидлар деб аталади ва ўз таркибига ретинол (спирт), ретиналь (альдегид) ва ретиноат кислотани қамраб олади. Бошқа бир гуруҳ эса каротиноидлар сифатида (биринчи навбатда, β-каротин билан) намоён бўлиб, организмда ретинолга айлана олади (каротиноидларнинг фақат 10 % и), шу хусусияти туфайли ҳам “А провитамини” номини олган. Гарчи ретиноидлар ва каротиноидларнинг биологик таъсири бир йўналишда бўлса-да, организмга бутунлай бошқа-бошқа манбалардан тушишини назарда тутган ҳолда, улар ҳозирги пайтда алоҳида-алоҳида синфлаштирилади. Бундан ташқари, гарчи уларга бўлган суткалик эҳтиёж физиологик даражасининг ретинол эквивалентида ифодаланувчи умумий жамламаси мавжуд бўлса-да, уларнинг организмга тушишининг мустақил меъёрлаштирилишини аниқлашга уринилмоқда. Ретинол эквиваленти қуйидаги формула бўйича ҳисобланади:

Эр = Ср + Ск : 6


Бу ерда Ср, Ск – мос равишда α-ретинол ва β-каротинга бўлган суткалик эҳтиёж; 6 – β-каротин биофаоллиги ретинолга нисбатан тахминан 6 марта камроқдир.


Ретиноидлар. Ретиноидларга турлича А-витамин фаоллигига эга бўлган моддалар: ретинол, ретиналь ва ретиноат кислота киради. Ретинол организмда ретиналга эврилади (бунда тескари синтезланиш ҳам мумкин), ретиналь ретиноат кислотага қайтмас ўзгаради.

Download 306,14 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   34




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish