RCH(NН2)COOH → nСО2 + mН2О + NН4ОН ёки
реакция охирига етмасдан баъзи кислоталар ёки спиртлар ҳосил бўлиши мумкин. Масалан, аланин аминокислотасидан пироузум кислота ва аммиак ҳосил бўлади:
СН3(NН2)СООН + О2 → СН3СОСООН + NН3
аланин пироузум кислота аммиак
ёки аланин аминокислотасидан сут кислота ва аммиак ҳосил бўлиши мумкин:
СН3СН(NН2)СООН +Н2О →СН3СН(ОН)СООН + NН3
аланин сут кислота аммиак
Нитрификация жараёни.
Нитрификация процесси. Аммонификация процессида ҳосил бўлган аммиакнинг бир қисми ўсимликлар томонидан ўзлаштирилса, қолган қисми нитрификация процессида азот кислотагача оксидланади. Нитрификация процессида иштирок этадиган бактерияларни 1889 йилда Виноградский кашф этган. Бу процесс икки фазада боради: Биринчи фазада Nitrosomonas иштирок этади ва NН3 ни HNО2 гача оксидлайди: 2NH3 + ЗО2 →2НNО2 + 2Н2O + 658 кЖ Иккинчи фазада Nitrobacter иштирок этади. У НNO2 ни НNОз гача оксидлайди (55-расм): 2НNО2 + O2 = 2НNО3 + 180 кЖ Nitrobacter тухумсимон шаклдаги куртакланувчи бактерия, ривожланиш циклида ҳаракатчан босқични ҳам ўтади. Nitrosomonas ва Nitrobacter доим бирга учрайди, бирининг ҳосил қилган маҳсулоти иккинчиси томонидан ўзлаштирилади. Бунга метабиоз дейилади. Бирининг ҳосил қилган маҳсулоти иккинчиси учун озиқ манбаи ҳисобланади. Нитрификаторлар химиявий энергия ҳисобига СО2 ва Н2О дан органик моддалар синтезлайди, энергияни эса NН3 нинг НNО2 гача ва НNО2 нинг НNО3 гача оксидланишидан олади, яъни хемосинтез процессини амалга оширади. Нитрификация процессининг биринчи босқичи иккинчисига нисбатан жадал ўтади, чунки биринчи босқичда 658 кЖ, иккинчи босқичда атиги 180 кЖ энергия ажралади. Нитрификаторлар органик модда синтезлаш учун яшил ўсимликлар сингари, СО2 ни ёки NаНСO3 ни ўзлаштиради. Бикарбонатлар тез парчаланиб, СО2 ҳосил қилади: 2NаНСО3 Nа2СО3 + СО2 + Н2О Виноградский нитрификаторлар органик моддаларга нисбатан жуда сезгир эканлигини аниқлайди. Айниқса Nitrosomonas жуда сезгир, агар муҳитда бир оз кўпроқ органик модда йиғилиб қолса, бактерияларнинг ўсиши секинлашади, агар янада кўпроқ тўпланса, бактериялар бутунлай ўсишдан тўхтайди. Буларни қуйидаги жадвал маълумотларидан кўриш мумкин
Аммонификация процессида ҳосил бўлган аммиакнинг бир қисми ўсимликлар томонидан ўзлаштирилса, қолган қисми нитрификация процессида азот кислотагача оксидланади. Нитрификация процессида иштирок этадиган бактерияларни 1889 йилда Виноградский кашф этган. Бу процесс икки фазада боради:
Биринчи фазада Nitrosomonas иштирок этади ва NН3 ни HNО2 гача оксидлайди:
Do'stlaringiz bilan baham: |