Viii мавзу: Сайлов ҳуқуқи ва тизими режа

VIII МАВЗУ: Сайлов ҳуқуқи ва тизими


РЕЖА:

1. 
   Сайлов тизими ва сайлов ҳуқуқи тушунчаси.
   
2. 
   Сайлов ҳуқуқи принциплари. Сайловларда эркинликни таъминлаш.
   
3. 
   Сайлов жараёни ва субъектлари.
   
4. 
   Сайлов цензлари.
   
5. 
   Сайлов ўтказиш муддатлари.
   
6. 
   Сайлов кампаниясини эълон қилиш.
   
7. 
   Такрорий овоз бериш ва такрорий сайлов.
   
8. 
   Сайловларни молиялаштириш.
   
9. 
   Депутат ва сенаторни чақириб олиш тартиби.
   

1. Сайлов тизими ва сайлов ҳуқуқи тушунчаси.
Демократиянинг энг муҳим тамойили – одамларнинг сайлов ҳуқуқини, ўз хоҳиш-иродасини эркин ифодалаш, ўз манфаатларини рўёбга чиқариш ва ҳимоя қилиш ҳуқуқини таъминлаш учун ҳақиқий шарт-шароит, қонуний-ҳуқуқий замин яратиб бериш лозим.
Ҳақиқатан ҳам демократиянинг бош талаби бу эркин ва адолатли сайловлардир. Демократик сайловлар кўппартиявийлик асосидагина бўлади.
Кўппартиявийлик бўлгандагина ҳар бир фуқаро том маънодаги танлаш ҳуқуқига эга бўлади.
Ҳозирги кунда Ўзбекистонда халқаро ҳуқуқ андозалари ва талабларига ва илғор чет эл тажрибасига мос сайлов қонунчилиги яратилди. Асосий мақсад амалдаги қонунларни ҳаётга татбиқ қилиш механизмларини яратишдир.

Сайлов тизими:





мажоритар сайлов тизими





пропорцоинал сайлов тизими





аралаш сайлов тизими

Ўзбекистонда сайлов қонунчилигининг ривожланиши, авваламбор, фуқароларнинг актив ва пассив сайлов ҳуқуқларидан фойдаланиш имкониятларини яратишга қаратилгандир.

Сайлов қонунчилиги ва амалиёти Ўзбекистонда амалга оширилаётган демократик ислоҳотларнинг таркибий қисмидир. Ўзбекистон- ёш мустақил демократик давлат. Мустақиллик йиллари – бу маъмурий-буйруқбозлик тизимидан демократик ҳуқуқий давлат сари қўйилган дадил қадамлар йилларидир. Совет империясида сайлов тизими ҳам тоталитар тузумнинг таркибий қисми эди. Сайловчи психологиясида демократик сайловларга ишонч руҳи йўқ эди. Бу психологияни ўзгартириш Ўзбекистонда амалга оширилаётган сайлов борасидаги демократик ислоҳотларнинг устувор мақсадидир.
Ўбекистон сайлов қонунчилигининг асосий мақсади: самарали, ишчан, профессионал вакиллик органларини сайлаш ва юқори фуқаролик ва ҳуқуқий маданиятли сайловчиларни шакллантиришдир.
Истиқлол йилларида Ўзбекистонда сайлов қонунчилиги уч босқични босиб ўтди.