Viii-mavzu. Favqulodda vaziyatlar sharoitidahayot faoliyat xavfsizligi

Bug va suv bilan isitish tizimlarini hisoblash. Isitish qurilmalarini hisoblash ishlab chiqarish binolaridagi barcha issiqlik sarflarini hisobga olgan holda bajariladi. Ishlab chiqarish binolarini isitishda isitish qurilmalari orqali uzatilayotgan issiqlik, binoning tashqi to‘siqlari (devorlari)ni, binoga olib kiritilgan mashina va materiallar sirtini va bino havosini isitishga hamda texnologik jarayonlarni bajarishga sarflanishi mumkin.

Binoning tashqi to‘siqlari orqali issiqlik yo‘qolishi quyidagicha aniqlanadi,

Q₀ = q₀ · V_m · (t_u-t_t), (4.12)

bu erda q₀ - binoning solishtirma issiqlik xarakteristikasi, Vt/(m³ · ⁰C); q₀=0,52 – 0,75; V_t – binoning tashqi hajmi yoki isitiladigan qismining hajmi, m³; t_u – xona havosining ichki hisobiy harorati, ⁰C; t_m – yilning eng sovuq besh kuni hisobida tashqi havo harorati.

Xona havosini isitishga sarflanadigan issiqlik miqdori:

Q_x = g_x · V_t · (t_u – t_t) , (4.13)

bu erda; g_x – 1 m³havoni isitishga sarflanadigan solishtirma issiqlik sarfi; ishlab chiqarish binolari uchun g_x =0,9-1,5; ma’muriy binolar uchun g_x=0,670,9; maishiy binolar uchun g_x=0,31 – 0,42.

Xonaga kiritilgan mashina va mexanizmlar hamda materiallar sirtini isitishdagi issiqlik sarfi:

, (4.14)

bu erda G – xonaga kiritiladigan mashina va materiallarning massasi, kg; k_m – mashina va materiallarning massaviy issiqliksig‘imi, metallar uchun – k_m = 0,4 kDj / (kg · ⁰C); t_t- xonaga olib kirilgan mashina va materiallar harorati (mashinalar va metallar uchun tashqi muhit haroratiga teng, sochiluvchan materiallar uchun tashqi muhit haroratidan 20⁰C, sochilmaydigan materiallar uchun esa tashqi muhit haroratidan 10⁰C yuqori qilib olinadi);  – ushbu mashina va materiallarni xona haroratigacha isitishgasarflangan vaqt, soat

Texnologik maqsadlarda sarflangan issiqlik miqdori

, (4.15)

bu erda Q – bug‘yoki suv sarfi, kg/soat;  – qaynoq suv yoki bug‘dagi issiqlik miqdori.

Bu ko‘rsatkich suvning bosimi va haroratiga bog‘liq holda olinadi, ya’ni t =101,8⁰C, R=9,8 kPa uchun –=426 (suv uchun), =2680( bug uchun) i_b – qozonga qaytadigan kondensatning issiqlik miqdori, kDj/kg.

Umumiy issiqlik sarfi quyidagicha aniqlanadi,

 Q_c = Q_o + Q_x + Q_m + Q_t, (4.16)

Umumiy issiqlik sarfi miqdoriga asoslangan holda qozonning issiqlik quvvatini quyidagicha aniqlashimiz mumkin:

R_k = (1,1-1,15)  Q_c · 10^-3, kVt, (4.17)

Markaziy suv bilan isitish qurilmalarida isitish jihozlari sifatida radiatorlardan foydalaniladi. Radiatorlar seksiyalar shaklida ishlab chiqarilib, batareya shaklida yig‘iladi. Radiatorlarning hisobiy sonini aniqlash isitish jihozlari (batareyalar)ning umumiy yuzasini aniqlash asosida amalga oshiriladi,

 F_i.f = , (4.18)

bu erda Q_c – binodagi umumiy issiqlik yo‘qotilishi, Vm; k – isitish jihozlari devorlarining havoga issiqlik uzatish koeffitsienti (cho‘yan batareyalar uchun k=7,4, po‘lat uchun k=8,3); t_k– suvning radiatorga kirishdagi harorati, ⁰C;t_ch – suvning radiatordan chiqishdagi harorati, ⁰C; t_x – xonaning harorati, ⁰C.

Binoga o‘rnatish uchun talab etiladigan isitish jihozlari seksiyalarining soni esa quyidagicha aniqlanadi:

, (4.19)

bu erda F_S- radiatorning bitta seksiyasini yuzasi, m².

Ushbu ko‘rsatkich isitish jihozining turiga bog‘liq holda quyidagi ko‘rsatma asosida tanlanadi (4.2-jadval):

4.2-jadval

Isitish jihozining turi	Sirt yuzasi, m^2
M-140	0,254
NM-150	0,254
Polza-6	0,460
RD-90	0,203
RD-26	0,205

Isitish mavsumi davrida talab etiladigan yoqilgi miqdorini quyidagicha aniqlash mumkin:

Q = g_sh ·V· (t_i – t_t) , (4.20)

bu erda g_sh – binoning 1 m³ hajmini 1⁰C ga isitish uchun sarflanadigan yillik shartli eqilgi sarfi, kg/(m³ * ⁰C); t_i - bino ichining harorati, ⁰C; t_t- tashqi muhit harorati, ⁰C; V - binoning tashqi hajmi, m³.

Bir shartli yoqilg‘ining issiqlik ajratib chiqarish miqdori – 29,3 mDj/kg.ga teng. Hisob ishlarini bajarishda boshqa yoqilg‘ilar aylantirish koeffitsienti yordamida shartli yoqilg‘iga o‘tkaziladi. Ushbu koeffitsient antratsit uchun – 0,97; ko‘mir uchun – 2,33; torf uchun – 2,60; mazut uchun – 0,70; o‘rta sifatli yog‘och o‘tin uchun – 5,32 deb qabul qilinadi.