VII bob.
Tashqi siyosatning konstitutsiyaviy asoslari
l-§. Tashqi s iy o s a t yuritish davlatn in g muhim va zifa si
H ar qanday davlatning ichki va tashqi funksiyasi mavjud
bo'lib, bu rnasala k eng ravishda “Davlat va huquq nazariyasi” fa-
nida o‘rganiladi.
D avlatning tashqi funksiyasi, o'z navbatida, tashqi siyosat
olib borish zaru ratin i vujudga keltiradi. Ayniqsa, hozirgi “global-
lashuv” davrida to'g'ri tashqi siyosat olib borish davlatning o'ta
muhim vazifasi bo'lib qolmoqda.
H ar qanday davlatning tashqi siyosati,
mamlakat xavfsizli-
gini ta ’minlash, xalq farovonligiga erishish, jahon hamjamiyatida
o'zining m unosib o'rnini topishiga qaratilgandir.
Tashqi siyosat harbiy, iqtisodiy, madaniy aloqalarni vujudga
keltiradi va m a m la k a t manfaatiga xizmat qiladi.
O 'z bekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach,
dunyodan
ajralib em as, dunyodagi barcha mamlakatlar bilan tenglik asosida
hamkorlik qilish, jahon hamjamiyatida o'z o'rnini topishiga qaratil-
gan tashqi siyosat olib bormoqda.
O 'z b ek isto n n in g tashqi siyosati o'zaro hurmat, manfaatlar
m uvozanatiga asoslanadi.
Yuqorida tilga olingan tashqi siyosatning asosiy vazifasi milliy
xavfsizlikni, fuqarolar xavfsizligini ta ’minlash, mamlakat iqtisodi-
yotini rivojlantirish uchun jahondagi imkoniyatlardan foydalanish,
xorijiy m am lak a tla rd a qulay bozorlar topish hisoblanadi.
Bu maqsadda (mudofaa maqsadida)
О zbekiston о z Qurolli
Kuchlarini shakllantirdi. Ularni zamonaviy qurol-yarog lar bilan
ta’minladi. Bu borada boshqa davlatlar bilan hamkorlikni yo lga qo ydi.
Tashqi siyosat natijasida chet el investitsiyalarining О zbekis-
tonga kelishi u chun imkoniyat va sharoitlar yaratildi. Ко plab xorij
davlatlarning korxona va tashkilotlari bilan q o sh m a korxonalar
tashkil qilindi va bu ish davom etmoqda.
O 'zb ek isto n nin g tashqi siyosati insonparvarlikka asoslangan.
Uning natijasida mamlakatimiz turli tabiiy ofatlarga uchragan
davlatlarga iqtisodiy yordam berish ishlarini amalga oshirdi.
119
www.ziyouz.com kutubxonasi
0
‘zbek isto n n in g tashqi siyosatidagi e n g asosiy m a sala qo'shni
d avlatlar bilan tinch-totuv yash ash , keng ham korlik qilish hisobla
nadi.
Lekin bu
0
‘zb ekistonning uzoqda joylashgan m am lakatlar
bilan aloqasiga to ‘sqinlik qilmaydi. Hozirgi kunda O 'z b ek isto n dun-
y on in g barcha joylarida, Afrika, A merika, Yevropada joylashgan
davlat bilan o'zaro manfaatdorlikda hamkorlik qilmoqda.
0 ‘zb ek isto n n in g tashqi siyosatini belgilashda, y u ritish d a Oliy
M ajlis va Prezident tegishli vakolatlarga ega. M asalan : Oliy Maj
lis K on stitu tsiy anin g 78-m oddasining
tegishli bandlariga binoan,
tashqi siyo satn in g asosiy yo‘nalishlarini belgilaydi h am d a davlat
s tra te g ik dasturlarini qabul qiladi; xalqaro s h a rtn o m a la rn i ratifi-
katsiya va denonsatsiya qiladi; P rezid e n tn in g u r u s h e ’lon qilish
to ‘g ‘risidagi farmonini tasdiqlaydi; Oliy
Majlis S enati chet davlat-
laridagi diplomatik va boshqa vakillarni tayinlaydi va lavozimidan
ozod qiladi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tashqi siyosat sohasida
quyidagi vazifa va vakolatlarga ega:
0
‘zb ekisto n n ing suvereniteti,
xavfsizligi va hududiy yaxlitligini muhofaza etishga doir choralarni
ko'radi; xalqaro m u zo k aralar olib boradi, sh a rtn o m a ,
bitimlarni im-
zolaydi, ular asosidagi m ajburiyatlarning bajarilishini t a ’minlaydi;
diplomat va boshqa chet el vakillaridan ishonch yorliqlarini qabul
qiladi; diplomat va boshqa vakillarni tayinlash uchun S e n a tg a taq-
dim etadi; tashqi siyosatning e n g m uhim m asalalari yuzasidan
Oliy M ajlisga m a ’ruza taqdim etadi; tash q aridan hujum yoki tajo-
vu z bo'lganda yoki mudofaa qilish y uzasidan tu zilg an shartnom a
majburiyatidan
kelib chiqib, zaru rat bo‘lsa, u ru sh holati e ’lon qila
di. Oliy Majlis va P rezidentning xalq nomidan tashqi aloqalarda
ishtirok etishini avvalgi boblarda aytib o‘tg a n edik.
Tashqi siyosatda Vazirlar M a h k a m a si ham ishtirok etib, Kons
titu ts iy a n in g 98-moddasiga asosan, P rezid en tn ing topshirig'iga
binoan Bosh vazir xalqaro m unosabatlarda Vazirlar M ah k am a si
n om idan ish ko'radi.
Tashqi davlat siyosatini yo‘lga qo'yish va olib borishda O 'zbe
kiston Tashqi ishlar vazirligi, Tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi
m uhim rol
0
‘y n a y d i1.
1 U la rn in g faoliyati "M a ’muriy huquq” fanida keng o’rganiladi.
120
www.ziyouz.com kutubxonasi
