Mavzu: Maktab larda dars jadvaliga qo'yiladigan gigiyenik talablar.
Mavzu: Maktab larda dars jadvaliga qo'yiladigan gigiyenik talablar.
Катта ўқитувчи
Одилова Мадина
Болаларда турли фаолиятларни гигиеник меъёри
-ўсувчи организимнинг жисмоний ва ақлий фаолият билан таминлаш
-Турли ишларнинг боланинг ёшига ва жинсига қараб анота физиологик хусусиятларга қараб меёрлаш
-Болаларнинг ақлий ва жисмоний ривожланиш фаолиятининг алмаштириб туриш, ўкиш ва мехнат
-Фаолиятларнинг меёрий кун тартибига риоя этиш.
Агар бу фаолият гигиеник меёрда бўлмаса чарчаш келиб чиқади. Одамда 2 хил турдаги фаолият ажратилади.
Чарчаш -бу мия ярим шарларига кислородни етишмаслигидан келиб чикади. Чарчаш 2 хил булади Ақлий (мнс ва мия пўстлоғи функцияси ишига боғлиқ булган) ва Жисмоний- (мушаклар системаси функицяси ва ишига боғлик булган)
Турли хил вазифаларни бажариш давомида организимнинг функционал ўзгаришлари рўй беради, чарчаш кузатилади. Толиқиш ёки чарчаш организимнинг узига хос холати булиб бундай пайитда бош мия пўстлоғини функционал имкониятлари камайиши мия пўстлоғи ва пўстлоқ ости марказларининг ўзоро таъсирининг бузилиши ва организимнинг асосий системалари функцияларининг пасайиши билан кузатилади.
Чарчашни келтириб чиқарувчи сабаблар
-Дарс жадвалини нотугри тузилганлаги
-Партада нотугри ўтириш
-Оғир ишларни бажариш
-Уйқуни нотўғри ташкил килиш
-Нотўғри овқатланиш
-Микроиклим
Чарчаш ёки толиқиш физиологик холат булиб бирор бир қилинаётган ишга жавоб реакцияси хисобланади.
Чарчаш 2 хил жараён билан ифодаланади.
1.химояланиш қўзғалиш
2. химояланиш тормозланиш
Химояланиш қўзғалиш – бола чарчашдан олдин узини химоя килади,безовталанади,харакатлари кучаяди,уйқучанлик кузатилади диққат сусаяди,иш қобилияти пасайиши билан боради.
Химояланиш тормозланиш – қўзғалиш пасайиб диққатни бир нуқтага жамланиши билан давом этади.
Укувчилар кун тартиби.
Ўқувчининг узоқ вақт давомида иш қобилияти ва нерв системаси қўзғалиши юқори даражада сақлашда кун давомида меҳнат ва дам олиш вақтларининг туғри тақсимланишини таъминловчи оқилона ташкил этилган кун тартиби катта ахамиятга эга.
Укувчилар кун тартибини тузишда нерв системаси фаолиятидаги биологик ритмларни хисобга олиш керак. Иш кобилиятининг биринчи ортиш даври 2- 8-12 соаттларда, иккинчиси -16-18 соатларда содир булади.
Физиолагик функцияларнинг ортиши еки интенсивлиги пасайиши даврлари караб укувчининг кун тартиби тузилади. Унда қуйдаги компонентлар булади:
1.Мактабда ва уйда дарслар билан шугулланиш.
2.Очик хавода максимал тарзда булиб дам лиш.
3.Етарли ва регуляр тарзда овкатланиш.
4. Гигиеник тулик уйку.