Vi-боб валикли жинлар § Валикли жинларга қўйиладиган технологик талаблар ва уларнинг классификацияси

§ 5. ВАЛИКЛИ ЖИН КОНСТРУКЦИЯСИ ВА ДЕТАЛЛАРИНИНГ ХИСОБИ

Валикли жиннинг таъминлаш бўлимида пахта хом-ашёсини жинлаш валигига узатиб беришда пахта босими кучи таъсирида бўлган ишчи қисмлар мавжуд бўлиб, уларга таъминлаш валиклари, титувчи, таъминловчи ва ажратувчи барабанлар ва узатмалар киради. Бундай ишчи қисмларни ҳисоблаш усуллари III ва IV бобларда келтириб ўтилган. Бу бобда валикли жиннинг асосий деталларини ҳисоблари келтирилган.

Қўзғалмас пичоқ. Бу элемент деталларига жинлаш вақтида юқори кинематик аниқлик, динамик мустахкамлик ва қаттиқлик талаб этилади.

Расм 118. Қўзғалмас пичоқ конструкцияси схемаси	Расм 119. Қўзғалмас пичоқ элементларига таъсир этувчи кучлар схемаси (а), пичоқ ва пластинканинг кесим схемаси (б)

Жинлаш валиги ва урувчи болғача орасидаги тирқишни назорат қилмаслик, жинлаш валиги, қўзғалмас пичоқ ва у маҳкамланган деканинг деформацияси чигитнинг синиши ва бунинг натижасида толанинг сифати бузилиши олиб келиши мумкин. Жинлаш жараёнининг бузилишига асосий сабаб, жинлаш юзасининг ейилиши ва бунинг натижасида унинг толани илашувчанлигининг йўқолишидир. Урувчи болға билан у ўрнатилган вал орасидаги юмшоқ резинали боғланиш жинлаш жараёнида юқори циклда ўзгариши (минутига 2·10³ циклгача) бу боғланишнинг бузилишига олиб келади.

Куч таъсирида бўлган деталларга жинлаш валиги, қўзғалмас пичоқ ва уни жинлаш валигига сиқиб турувчи деталлар ва урувчи валиклар киради. Қўзғалмас пичоқ асосий пластинкаси 1 ва қўшимча пластинкаси дека 4 уясига (расм 118) скоба 5 ёрдамида махкамланади. Жинлаш валигига сиқиш учун керак бўладиган босим пружина 3 ва болт гайка ёрдамида ёки бошқа гидравлик усулда ҳосил қилинади.
Қўзғалмас пичоқ пластинкасига юқори талаб қуйилади, айниқса унинг ишчи юза текислиги, юза ғадир будирлиги ва текислик бўйича оғиши катта ахамиятга эга.
Пластинка 70Г маркали пўлатдан тайёрланади, ишчи майдондаги юза ғадир будурлиги 6-8, юзага нисбатан оғиши 100 ммга 0.1 мм рухсат этилади. Пластинка HRC 35-40 қаттиқликгача термик ишлов берилади. Қўзғалмас пичоқнинг ишчи холати - вертикаль ва у пружина ёрдамида жинлаш валигининг бутун узунлиги буйлаб ўзининг қиррасида Р_N = 7000 ÷ 7500 н га тенг бўлган босим билан сиқилади.
Пичоқнинг жинлаш валигига тегиб турадиган қиррасининг баландлиги h = 8 ÷ 8,5 мм га тенг. Пичоқ пластинкасининг узунлиги жинлаш валигининг узунлиги ёрдамида аниқланади. Мавжуд валикли жинлар конструкциясида L = 1040 мм.
Қўзғалмас пичоқ пластинкасини сиқувчи ва дека марказига ўрнатиладиган қўшимча пластинка қаттиқ бўлиши керак. Асосий, қўшимча пластинка ва пружиналар статик мустахкамликка ҳамда эгилишга хисобланади.
119 расм, а да пичоқ асосий ва қўшимча пластинкага ҳамда пружинага таъсир этувчи куч схемаси келтирилган. Ўзаро таъсир этувчи кучларни топишни умумий кўринишда амалга оширамиз. Қўзғалмас пичоқни жинлаш валигига сиқишдан хосил бўладиган Р_п-1 кучнинг маълум қийматидан, қўшимча пластинкага таъсир этувчи Р_n куч ва пружинага таъсир этувчи P_n+1 кучни топиш керак бўлади.
Асосий ва қўшимча пластинканинг ўзаро биргаликда ишлаш шартидан келиб чиқиб, қўшимча пластинка Р_п ва P_n+1 кучлар таъсирида 1 нуқтага силжишини Р_п ва P_n+1 кучлар таъсирида иккинчи нуқтага силжишини ўзаро тенг деб олсак, унда қуйидагича ёзиш мумкин:


, (6.65)

Где и — перемещение точки 2 пластины ножа, вызванное единичной силой, приложенной в точке 1и в точке 2;

и — перемещение точки 1_н накладки, вызванное единичной силой, приложенной в точке 1_н и в точке 2_н.
Обозначим ; тогда, разделив все члены равенства (6.65) на Р_п и решив относительно С_п-1 получим
. (6.66)
Бизга маълум боғланишлар орқали кучар орасидаги боғланишни хам топиш мумкин. Агар кучлар орасидаги боғланиш наъмолуб бўлса, у холда пружинанинг Р_n+2 кучлари йўқлигини ҳисобга олган ҳолда (6.66) формуланинг иккинчи қисмини нолга тенглаштириб С коэффициентини қийматини топиш керак бўлади.
Кейинги хисоб ишларини осонлаштириш учун қуйидаги кўринишни ёзиб оламиз
;
.
Пружина, асосий ва қўшимча пластинкалар С коэффициенти учун тенглама тузиб оламиз:
(6.67)
(6.68)
(6.68) формулага С₂ нинг қийматини қуйиб С₁ коэффициент қиймати аниқланади. P₁ кучи маълум, у ҳолда бизга маълум бўлган C₁ ва С₂ қийматлари ёрдамида кучни аниқлаймиз:

Бизнинг ҳолат учун, пичоқ асосий пластинкаси ва қўшимча пластинаси қирқимга эга бўлганда, улардаги баландлик, яъни асосий пичоқ пластинкаси баландлиги h_n-1 ва қўшимча пластинка баландлиги h_n лар орасидаги нисбатан кичик бўлгани учун асосий пичоқ пластинасининг силжиш қиймати қуйидаги формула орқали аниқланади:

;
, (6.69)
бу ерда J_n-1 - пластинканинг кесим юзасининг инерция моменти;
h_n-1 ва h_n - асосий пичоқ билан қўшимча пластинканинг баландлиги;
к - тиғнинг кесими ҳисобига силжишнинг ошиш коэффициенти.
Асосий пичоқ ва қўшимча пластинка кесими учун:
(6.70)
бу ерда η ва β - қуйидаги формула ёрдамида аниқланадиган коэффициентлар:
;
.
(6.71)