Vetinariya 2016. pmd

Transport jarohatlari – hayvonlarni suv, temir yo‘l, avtomobil

yo‘llari, havo transportida olib yurishda kuzatiladi. Transport

jarohatining oldini olish maqsadida hayvon guruhlari va podalarini

to‘g‘ri tuzish kerak. Tuyoqli hayvonlar tuyog‘ini o‘z vaqtida

tozalash, qoramollarning o‘tkir shoxini kesish zarur. Podani

kuzatuvchi xodimlar hayvonlarni haydash, ortish, tushirishda

gigiyenik, veterinariya-zootexniya qoidalariga rioya qilish to‘g‘risida

maxsus tayyorgarlik ko‘rishlari zarur.

Operatsiyadan paydo bo‘ladigan jarohatlar – u ko‘pincha

veterinariya xodimlari tomonidan hayvonlarning qator yuqumsiz

invazion hamda yuqumli kasalliklardan davolash, shuningdek,

ularning maxsuldorligini oshirish  maqsadida amalga oshiri-

ladigan operatsiyalarda (bichish) paydo bo‘ladi.  Kasal hayvon

uchun optimal sharoit yaratilib oziqlantirish sharoitlarini yax-

shilash zarur.

Kollaps – to‘satdan ro‘y beradigan vaqtinchalik yurak

faoliyatining susayishi, qon tomirlari tonusining pasayishi, hamma

hayotiy funksiyalar, arterial va venoz qon bosimining keskin tushishi

bilan kuzatiladi. Asosiy sabablar kuchli qon ketishi va og‘riqlardir.

Ba’zan kollaps o‘tkir intensifiksatsiya (zaharlanish) oqibati, ko‘r-

qish va muskullarning charchashi sababli ham ro‘y beradi.

Klinik belgilari: to‘satdan umumiy holsizlanish,  yurak urushining

tezlashishi,  yuzaki nafas olishi, konyunktiva va shilliq pardalar

---

42

oqarishi, badan haroratining pasayishi, oyoqlar sovushi, mushaklar

bo‘shashishi kuzatiladi.

Davolash – yurak muskulini susaytiruvchi sababni topish va

uning funksiyasini yaxshilash lozim. Agar qon ketish kuzatilsa uni

to‘xtatish  (jgut qo‘yib, tamponada qilish, qon tomiriga kalsiy xlorid

yuborish) lozim. Qon bosimini oshirish va faoliyatini kuchaytirish

uchun qon tomiriga askorbin kislotasi, glukoza va osh tuzi (fiziologik

eritma) eritmasi yuborilsa yaxshi natijaga erishiladi. Qon tomiriga

poliglukin, gemodez, gidrolizat l–103, kazeyin gidrolizati yuborish

maqsadga muvofiq bo‘ladi.

Zaharlanishda qon tomiriga 40 % li urotropin eritmasi kofein

bilan birga quyiladi.

Yurak faoliyatini yaxshilash va perefirik qon aylanishini stimul-

lash uchun teri ostiga kamfora moyi, kofein yoki mayda hayvonlarga

25–30, yirik hayvonlarga 250–300 g dan qon tomiriga  kamfora

zardobi kuniga ikki marta yuboriladi. Yuqorida aytilgan davolash

usullari bilan birga hayvonlar badanini grelkalar bilan isitib, o‘rash

lozim.