Veterinariya virusologiyasi

Biologik namuna. Chechak kasalligiga diagnoz qo’yishda keng qo’llaniladigan ikkinchi usuldir. Chechak kasalligida biologik namuna tabiy moil hayvonlarda, shu hayvondan tayyorlangan birlamchi o’stirilaan hujayralarda hamisha amalga oshaveradi.
Quyonlar ospavaksina virusiga, sigirlar, o’tlar chechak virusiga sezgir, tovuq homilalari esa parrandalarning chechak virusiga sezgir bo’libgina qolmay balki ospavaksinaga, qora mollarning chechagi, kabutarlarning chechagiga ham sezgir. Barcha chechak viruslari dermatrop bo’lib tajriba uchun yuqtirish teri ichiga, tirnalgan teriga, tovuq homilasining XAP yuqtirish tufayli amalga oshiriladi (hayvonlarga hamda tovuq homilasiga yuqtirish usuli tegishli mavzularda yozib o’tilgan (67 rasm).
Xo’rozning tirnalgan terisiga yuqtirish usuli oson bo’lib u igna yoki singan paster pipetkasi yordamida bajariladi, toji esa uncha chuqur bo’lmagan holda tirnaladi (qon chiqmasligi kerak.Shu joyga virus suspenziyasi paxta tamponi yoki tish cho’tkasi yordamida surkaladi.
Xo’rozning pat follikulalariga chechak virusini osongina yuqtirish mumkin. Buni uchun xo’rozning son qusmidagi pati yulib olinadi va darhol ochiq follikulalarga virus suspenziyasini tampon yoki cho’tka yordamida surtiladi.
Tekshirilayotgan materialda chechak kasalligining virusi bo’lsa virus yuqtirilgandan so’ng 5-7 kun o’tgach, tojda o’ziga xos chechakchalar (68-rasm), sonida esa chechakka xos follikulit paydo bo’ladi (69-rasm).

67-rasm. Qo’ylarning chechak virusini dumosti qatlamiga yuqtirib, biologik sinab ko’rish.	68-rasm. Chechak kasalligida xo’roz tojining zararlanishi.

Chechak yarasida yoki follikulalarda virusoskopiya usulida surtmalarda virionlarni uchratish qiyin emas.
Quyonlarga yuqtirishda, teri jundan tozalangach tirnalgan joyga virus surkaladi, demak xo’rozning tirnalgan, joyiga virusni yuqtirishdan farq qilmaydi.
Chechak kasalligida FAU va DPR usullari deyarli boshqa mavzularda yozilganlarga o’xshash.