Veterinariya virusologiyasi

Patanatomik o‘zgarishlar. Asosiy patanatomik o‘zgarishlar ko‘zning periokulyar pardasida, muskullarda, perivisseral yog‘ qatlamida, suzg‘ich pufagida (xaltasida), qorin devorida, yuragida kuzatilib, ularda qon qo‘yilgan. Gemorragiya ko‘pincha kasallikni o‘tkir oqimida kuzatiladi, surunkali oqimida esa yo‘qoladi. O‘tkir oqimida jigar giperemiyalashgan, rangi to‘q-qizil tusda, surunkali oqimida esa oq-kulrang tusda. Gistologik tekshirilganda gepatotsitlarning nekrotik zararlanganligi, sitoplazmaning vakuolizatsiyasi, kariolizis va piknoz holati, jigar parenximasida yoyilgan holatda yoki guruh-guruh bo‘lib joylashgan bo‘ladi. Buyrak kasallikni o‘tkir oqimida qizil tusda, yupqa, yuzasi sillikq surunkali oqimida esa kulrang va g‘adir-budir. Gistologik tekshirilganda nekrotik zararlangan, protoplazmaning sitoplazmatik vakuolizatsiyasi, piknoz, kariolizis, epiteliyasining ajralishi, umumiy shishganligini ko‘rishimiz mumkin. Qon tarkibida ham o‘zgarishlar kuzatiladi, gemoglobin miqdori va eritrotsit soni kamaygan.
Patogenez. Virus baliq orgnizmida jabrasi orqali kirib oladi. Jabrasida va butun qon tomirning endotelial xujayrasida rivojlanib ko‘payadi, so‘ngra butun ichki organ va to‘qimalarga tarqaladi va chuqur patologik jarayonni keltirib chiqaradi. Nerv sistemasining zararlanishi oqibatida kasallikning nerv formasi namoyon bo‘ladi. Qon tomirlarning epiteliyasining zararlanishida, ularning o‘tkazuvchanligi oshadi, qon qo‘yilishlar kuzatiladi, devori shikastlanadi va gemorragik holatni kelib chiqishiga sabab bo‘ladi. Surunkali oqimda toksikoz oqibatida shishlar hosil bo‘ladi, osmoregulyasiya jarayoni buziladi. Nerv sistemasi zararlanganda harakat koordinatsiyasi buziladi. Giperglikemiya, lipidlar mikdori kamaygan, elektrolitlarning konsentratsiyasi o‘zgaruvchan, qon zardobida oqsil mikdori, ayniqsa albuminlar kamaygan, biroq alfa va betta globulinlar oshgan.
Diagnoz. Kasallikka diagnoz kompleks usulda: epizootologik ma’lumotlar, klinik belgilariga qarab va pat.anatomik o‘zgarishlariga asoslanib qo‘yiladi. Eng ishonchli diagnoz – bu VGS virusini ajratib uni to‘qima kulturasida ustirish, serologik reaksiyalar qo‘yib identifikatsiya qilish hamda kasallikka moyil baliqlarga bioproba qo‘yishdir.