Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat qumitasi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

1.5.2-rasm. Korpusning old ko’rinishini qurish. 
Zaruriy qoplashni ta’minlash uchun korpus qamrov kengligiga +∆b=25 mm 
qo’shiladi va N nuqta belgilanadi. 
Korpus ishchi sirtining ust ko’rinishini qurish uchun, old ko’rinishiga bir nEChta 
yasovchilarni (ular soni qancha ko’p bo’lsa shuncha aniqroq quriladi) o’tkazish 
kerak. 
Konstruktorlar umumiy ishlarda qo’llaniladigan korpuslar uchun yasovchilarni 
har 25 mm balandlikdan, yirik gabaritli korpuslarda yesa, har 50 mm dan 
o’tkazadilar. Kurs ishini bajarishda (korpusga bog’liq bo’lmagan) 11 yasovchi 
(0,1,2….10) o’tkazilsa yetarli bo’ladi. 
Yasochilar oralig’i o’zaro barobar bo’lishi uchun korpus balandligi H
k
ni 10 ta teng 
bo’laklarga bo’lish kerak. 
Odatda, egri chiziq ECh sifatida aylana yoyi yoki shu yoyga qurilgan parabola 
qabul qilinadi. 

---

15 
Universal korpusni loyihalashda ECh lemex tig’ining oxiriga perpendikulyar bulgan
tik tekislik D
g
Q
u
da yotadi. Madaniy korpusda yesa, lemex tig’i uzunligi uning 
uchida 2/3 masofada o’tqazilgan perpendikulyar tekislik da D
k
Q
k
yotadi (4-rasm).
1.5.3-rasm. Yunaltiruvchi egri chiziq (ECh)ni qurish. 

---

16 
1.5.4-rasm. ECh o’lchamlarini asoslashga oid chizma 
ECh shunday bo’lishi kerakki, ko’tarilayotgan tuproq qatlami lemex va 
ag’dargichda joylashishi, tuproq yesa korpus ag’dargichining yuqorisida oshib 
to’kilmasligi kerak. Bunda ECh radiusi R bo’lgan aylananing yoyi sifatida qabul 
qilinib, chiziq uzunligi D
g
Q
/
u
(4-rasm) yoyning uzunligi D
g
Q
u
dan kichik bo’lishi 
kerak, shunday qilib,
(
)
o
b
R



cos
2

−
, (1.2) 
bundan 
)


 −

o
b
R



cos
2
min
, mm (1.3) 
EChni chizmaning biror bo’sh joyiga joylashtirish mumkin. Ammo, keyin
foydalanish qulay bo’lishi uchun 3-rasmdagidek joylashtirgan ma’qul. Chizma 
varag’i pastki chetidan shudgor devori buylab 20…30 mm yuqorida A
g
nuqta 
belgilanadi va undan shudgor devoriga nisbatan berilgan γ
o
burchagi orqali 
lemexning tig’ chizig’i A
g
D
g
o’tkaziladi. D
g
nuqtada A
g
D
g
ga perpendikulyar chizik 
tiklanadi. D
g
Q
u
to’g’ri chizig’i ECh joylashgan tik tekislik ning izidur (lemex tig’iga 
perpendikulyar). (Universal. korpus uchun).
Agar madaniy korpus loyihalanayotgan bo’lsa, ECh joylashgan tekislik ning izi 
lemex uzunligining 2/3 bo’lagida D
k
(4-rasm) nuqtadan o’tkaziladi. 
EChni D
g
Q
y
tekislik dagi haqiqiy kattaligini qurish uchun, u yotgan (madaniy 
korpuslar uchun D
k
Q
k
tekisligi) tik tekislik gorizontal tekislikka yotkaziladi. Buning 
uchun qulay bo’lgan joyda (A
g
D
g
chiziqning davomida) D
g
Q
y
yoki D
k
Q
k
ga parallel 
bo’lgan chiziq o’tkaziladi va uni shudgor tubi deb qabul qilinib, L nuqta belgilanadi 
(3;5 rasm). L nuqta orqali berilgan ε burchagi ostida qiya chiziq LJ, keyin LJ ga 

---

17 
perpendikulyar qilib LO o’tqaziladi. Formula (1) yordamida aylananing R
min
radiusi 
hisoblanadi, keyinchalik shu yoyga yunaltiruvchi parabola quriladi. 
L nuqtadan R
min
kattalikni qo’yib O markaz topiladi, undan R radiusi bilan LP 
yoy o’tqaziladi. O
1
nuqtadan shudgor tubiga parallel qilib OP chizig’i o’tqaziladi. 
Ikkinchi urinma R
1
ga lemexni to’g’ri chiziqli qismi S qo’yilib, M nuqta belgilanadi. 
S ni kattaligi haydash chuqurligi a ga bog’liq ( a= 25 …35sm bo’lganda S=60mm
deb qabul qilinadi)