Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

Aktinomisetlar
(grekcha – 
actis
- nur, 
mykes
- zamburug‘) - nursimon 
zamburug‘lar. Bir hujayrali grammusbat mikroorganizmlar. Bu guruhning 8 ta oilasi

---

11 
Actinomucetales qatoriga kiradi. Aktinomisetlar tuzilishi jihatidan bakteriya va 
zamburug‘larga o‘xshash bo‘lib, bakteriyalar bilan mog‘or zamburug‘lari o‘rtasidagi
mikroorganizmlar guruhiga kiradi.
Aktinomisetlar tuban zamburug‘larga - bir hujayrali miseliysi borligi, spora va 
oidiylar yordamida ko‘payishi, zich oziq muhitlarda miseliyli koloniya hosil qilishi 
bilan o‘xshaydi. Bakteriyalarga esa –miseliya gifining kalinligi (mikroskopning 
immersion sistemasida ko‘riladi) anilin bo‘yoqlar bilan bo‘yalishi, kislotaga chidamli 
shakllari borligi, 35-37
0
C da go‘sht peptonli agarda o‘sishi, prokariot hujayra tipida 
bo‘lganligi bilan o‘xshaydi. 
Spiroxetalar
– harakatchan mikroorganizmlar bo‘lib, ingichka va spiral shaklda 
juda ko‘p mayda burmalari bo‘lgan organizmlardir. Hujayrasining tarkibida to‘g‘ri o‘q 
shaklida ipi bo‘lib, uning atrofida mayda – mayda burmachalar shaklda yadro moddasi 
va har xil kiritmalar bo‘lgan sitoplazma joylashadi. Spiroxetlar ayrim belgilari bilan 
bakteriyalardan farq qiladi. Shuning uchun ular guruhga ajratilgan leptospiralarda 
hujayra qobig‘i bo‘lmaydi, spora, kapsula hosil qilmaydi, xivchinlari yo‘q, ular 
sitoplazmasi qisqarishi natijasida ilonga o‘xshab harakatlanadi.
Zamburug‟lar
- (
Fungi
) – o‘simlik dunyosiga kiradigan xlorofillsiz organizmlar 
bo‘lib, eukariotlarga kiradi. Har xil substratlar yuzasida yashay dilar. Ko‘pchilik 
zamburug‘larga miseliysi borligi, geterotrof tip oziqlanish xarakterlidir. 
Vegetativ, jinsiy va jinssiz usulda (spora hosil qilish, kurtaklanish, miseliy 
qismlari, gametalar qo‘shilishi) ko‘payadi. 
Mikrobiologlar o‘rganadigan miseliyli zamburug‘larga quyidagi uch sinfning: 
zigomisetlar, askomisetlar, deyteromisetlarning ma‘lum vakillari kiradi.
1. zigomisetlar- miseliysi kuchli rivojlangan bir hujayrali organizmlar bo‘lib, 
jinssiz va jinsiy yo‘l bilan ko‘payishadi. Bu sinfga – mukor (boshchali mog‘or) misol 
bo‘lib, u nonda, sabzavot, go‘ng, zax xonalarda va h.k. uchraydi.
2. Askomisetlar- (xaltali zamburug‘lar) sinfining vakili achitqi zamburug‘laridir. 
Ular miseliysiz, xlorofillsiz bir hujayralidir. Hujayralari yumaloq, ellipssimon va 
tuxumsimon shaklda bo‘lib, diametri 10 mikronga yaqindir. Asosan kurtaklanish, oddiy 
bo‘linish yo‘li bilan, ayrim hollarda spora hosil qilish, jinsiy yo‘l bilan ko‘payadilar. 
3. Deyteromisetlar (takomillashmagan zamburug‘lar) – ko‘p hujayrali miseliyga 
ega. Oidiy va konidiylar yordamida ko‘payadi. Tabiatda keng tarqalgan bo‘lib, bu 
sinfga mansub zamburug‘larning 25 mingdan ortiq turi mavjud.
Deyteromisetlarga - Aspergillus va Penisillium zamburug‘lari kiradi.
4.Bazidiomisetlar askomisetlar singari takomillashgan zamburug‘larga kiradi. 
Bazidiomisetlarga asosan qalpoqli zamburug‘lar kiradi. Ular mikroor ganizmlarga 
kirmaydi va botanika fanida o‘rganiladi.