Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

 
Cho„chqalar saramas kasalligini laboratoriya diagnostikasi
 
Patologik material 
. Laboratoriyaga tekshirish uchun hayvonning jasadi yoki
parenximatoz organlardan bo‗lakchalar (yurak, jigar o‗t xaltasi bilan, taloq, buyrak) ilik 
suyagi, yuboriladi. Kasallikning surunkali shakli gumon qilinganda yurakdan qon va 
endokard, artritda bo‗g‗in suyuqligi yo‗llanadi. Lozim bo‗lganda organ bo‗laklari
30% li glitserin yoki osh tuzining to‗yingan eritmasida konservatsiyalanadi. Ilik 
suyagini yumshoq to‗qimalardan ajratib, 2 – 3% li fenol eritmasi shimdirilgan dokaga 
o‗raladi. 
1. Mikroskopiya.
Patmaterialdan tamg‗ali surtmalar tayyorlanib Gram usulida 
bo‗yaladi. Saramas qo‗zg‗atuvchisi spora, kapsula hosil qilmaydi, harakatsiz, 
grammusbat, bitta, ikkita yoki to‗p-to‗p bo‗lib joylashgan tayoqchasimon 
bakteriyalardir. O‗lchami 0,2-0,3 x 0,5-1,5 mkm. Ba‘zi adabiyotlarda berilgan 
ma‘lumotlarda uzunligi 2-2,5 mkm gacha. Zararlangan yurak klapanlaridan
tayyorlangan surtmada uzun iplar shaklida joylashadi (83,84-rasm). Fluoressentli 
zardoblar bilan ham bo‗yash mumkin. Lyuminissentli mikroskopiyada saramas qo‗zg‗a-
tuvchisi intensivligi uch nishondan (+++) kam bo‗lmagan maxsus nur-lanish paydo 
qiladi.

2. Bakteriologiya
. Patologik materialdan GPB, GPA, GPJ larga ekiladi. 
Ekmalar 37
0
C da 18-24 soat termostatda o‗stiriladi, o‗sish bo‗lmasa, yana 24 soatga 
qoldiriladi. 
E.rhusopathiae
aerob, mikroaerofil (5-10% CO
2
da yaxshi o‗sadi).
GPB da – muhit yengilgina loyqalanadi. 48-72 soatdan keyin tinib, probirka 
tubida cho‗kma hosil bo‗ladi. Qoqib ko‗rganda nozik bulut shaklida ko‗tariladi. 
GPA da saramas qo‗zg‗atuvchisi mayda, shaffof, shudringsimon koloniyalar hosil 
qiladi (
S
- shakli).
R
- shaklda – yirik, yuzasi notekis, chetlari o‗simtali koloniyalar –
(kasallik surunkali o‗tganda) paydo bo‗ladi. Ba‘zan oraliq koloniyalar ham hosil 
bo‗ladi.
GPJ ga tik ekilganda uni suyultirmaydi, bir necha kundan keyin «yumaloq sim 
cho‗tka» shaklida o‗sadi.

Biokimyoviy xususiyatlari
– saramas qo‗zg‗atuvchisi vodorod sul-fid ajratadi, 
katalaza hosil qilmaydi. Glukoza, laktoza, galaktozalarni parchalab kislota, gaz hosil 
qiladi, saxaroza, mannit, salisinni parcha-lamaydi.
Serologik farqlash.
Buyum oynachasida tomchili usulda 1:50 nisbatda saramas 
zardobi bilan AR qo‗yiladi. Bir sutkali GPA da o‗sgan kultura ishltiladi. Agar saramas 
qo‗zg‗atuvchisi bo‗lsa zich, mayda, donador agglutinat paydo bo‗ladi. 
 3. Biosinov
. Kabutar va oq sichqonlarda qo‗yiladi. Kabutarlar to‗shiga 0,2 – 0,3 
ml dozada, 16-18g li oq sichqonlar terisi ostiga 0,1 – 0,2 ml dozada patmaterial 

---

48 
suspenziyasi yoki GPA da o‗stirilgan 1-2 sutkali kultura suspenziyasi yuboriladi. 
Ijobiy natijada zararlantirilgan kabutarlar 3 - 6 sutka, oq sichqonlar 2-4 sutkadan keyin 
o‗ladi. Biosinov 7 kun kuzatiladi.