«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

Qon zardobidagi anorganik fosfor miqdorini aniqlash 
(Amon - 
Ginsburg usuli, I.A.Ivanovskiy modifikatsiyasi) 
Usulning prinsipi. 
Oqsillar uch xlorli sirka kislotasi yordamida 
cho’kadi. Anorganik fosfor eritma holiga o’tadi va molibden kislotali 
ammoniy bilan birikib sarg’ish rang beradi. Hosil bo’lgan kompleks 
birikma - fosformolibden kislotasi askorbin kislotasi bilan qaytariladi. 

---

118 
Apparatura
: FEK. 
Reaktivlar
. 1. Uch xlorli sirka kislotasining 20 % -li eritmasi;
2. Molibden kislotali ammoniyning 15%-li sulfat kislotasidagi 5%-li 
eritmasi ; 5 %-li molibden kislotali ammoniy eritmasini tayyorlash 
uchun 50,0 gr molibden kislotali ammoniy 1000 ml 15%-li sulfat 
kislotasida eritiladi. 15%-li sulfat kislotasi 150 ml konsentrlangan sulfat 
kislotasi ustiga suyuqlik hajmi 1 litrga yetguncha distillangan suv 
qo’shish yo’li bilan tayyorlanadi (rangli shishada 2 oygacha saqlanadi). 
3. Askorbin kislotasining 0,1 n. xlorid kislota eritmasidagi 1%-li 
eritmasi.
4. Fosforning asosiy standart eritmasi: 4,394 g bir asosli kaliy 
fosfat (K.N
2
RO
4
ch.d.a) 1 l distillangan suvda eritiladi. 1 ml eritma 
tarkibida 1 mg fosfor saqlaydi. 
5. Fosforning ishchi standart eritmasi: 2 ml asosiy standart eritma 
distillangan suv bilan suyuqlik hajmi 100 ml ga yetguncha 
aralashtiriladi, unga 20 ml uch xlorli sirka kislotasining 20%-li 
eritmasidan qo’shiladi. 1 ml eritma tarkibida 0,05 g fosfor saqlaydi. 
Tekshirishning borishi. 
Sentrifuga probirkasiga ketma - ket 
ravishda 3 ml distillangan suv, 1 ml qon zardobi, 1 ml uch xlorli sirka 
kislotasi solinadi. Probirkadagi aralashma ingichka shisha tayoqcha 
yordamida qo’zg’atiladi va 2 daqiqa o’tgach, 1 daqiqada 1500 marta 
aylanish tezligida 15 - 20 daqiqa davomida sentrifuga qilinadi. 
Ushbu filtratdan 25 ml probirkaga solinib, ustiga 0,5 ml molibden 
kislotasi solinadi. Suyuqlik hajmi 10 ml ga yetguncha distillangan suv 
solinadi. Suyuqlik aralashtiriladi va FEKda (10 nm kyuvetada, yashil 
svetofiltrda) kalorimetrlanadi. 
Asosiy namuna bilan birgalikda kiyosiy namuna ham tayyorlanadi. 
Probirkaga 3 ml fosforning ishchi standart eritmasi, 0,5 ml molibden 
kislotali ammoniy va 1,0 ml askorbin kislotasi eritmasi solinadi va 
suyuqlik hajmi distillangan suv bilan 10 ml gacha yetkaziladi. 
Aralashtiriladi va 10 daqiqa o’tgach FEK da kalorimetrlanadi. 
FEK ning o’ng va chap uyalariga distillangan suv to’ldirilgan 
kyuvetalar qo’yiladi. Ulchov barabanidagi o’ng shkala «0» ga keltiriladi. 
Gal’vanometr qo’shiladi va «taxminiy» va «aniq» aylana fotometr 

---

119 
murvatlarini aylantirish orqali gal’vonometr strelkasi «0» ga keltiriladi. 
Shu holat avval birinchi va keyin ikkinchi darajali sezuvchanlik orqali 
amalga oshiriladi va gal’vonometr uchiriladi. 
Eritmalarning optik zichligini aniqlash uchun ung kyuvetadagi suv 
o’rniga tajriba namunasi solinadi. Gal’vanometrni qo’shgandan keyin 
uning strelkasi avval birinchi keyin ikkinchi darajali sezuvchanlik 
(ulchov barabanining ushlagichini burash orqali) «0» ga keltiriladi. 
Eritmaning optik zichligi ung barabandagi shkaladan topiladi.
Qiyosiy namunaning optik zichligi ham xuddi shu yo’l bilan topiladi.
Xisoblash: 
%
10
мг
Д
Д
к
х

bu yerda,
D
x
- tajriba namunasining optik zichligi; 
D
k
- qiyosiy namunaning optik zichligi.
23-mashg’ulot.