«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

 
D gipovitaminoz
(Raxit). Kalsiy-fosfor almashinuvi va suyak 
to’qimasi o’sishining buzilishi bilan o’tadigan kasallik. Asosan, 3-5 
oylik jo’jalar kasallanadi. 
 
Sabablari
. Rasion tarkibida kalsiferolning yetishmasmligi. Kalsiy 
va fosfor tanqisliklari, ular nisbatlarining buzilishlari, ultrabinafsha 
nurlar yetishmasligi va antisanitariya holati kasallikka sabab bo’luvchi 
omillar hisoblanadi.
 
Rivojlanishi
. D vitamini yetishmagan paytda suyak to’qimasining 
o’sishi buziladi, bo’g’in va muskullar har xil patologik o’zgarishlarga 
uchraydi. Kalsiy almashinuvining buzilishlari o’z navbatida 
parrandaning asab faoliyati va qalqonsimon bez funksiyalarining 
buzilishlariga olib keladi. Yosh jo’jalarda bir vaqtning o’zida ham D 
vitamini ham kalsiy va fosfor yetishmovchiligi kuzatilganda og’ir raxit 
holati vujudga kelishi mumkin.
 
Belgilari
. Kasallik ko’pincha surunkali kechadi. Dastlab, 
holsizlanish, patlarning hurpayishi, qanotlarning tushishi, ishtahaning 
pasayishi va boshqa o’zgarishlari kuzatiladi. Ayrim hollarda jig’ildon 
shishadi, muskulli oshqozon atoniyaga uchraydi va ich ketishi qayd 
etiladi.
Keyinchalik, 
oyoqlarning 
zaiflashuvi, 
oqsash, 
harakat 
muvozanatining buzilishi va o’tirib qolish belgilari kuzatiladi. 
Oyoqlarning qiyshayishi kasallikning asosiy belgisi hisoblanadi. 
Tovuqlarda rasionda D vitamin va mineral moddalar yetishmovchiliklari 
quyosh nuri yetishmovchiligi bilan birgalikda kuzatilgan paytlarda 
osteomalyasiya rivojlanadi. Tuxumning yupqa po’choqli va ba’zan 
po’choqsiz bo’lishi, tuxum berishning keskin kamayishi, ovqat hazm 
qilish tizimining buzilishlari, keyinchalik, suyaklarning yumshashi va 
sinuvchan bo’lib qolishlari osteomalyasiyaning asosiy belgilari 
hisoblanadi.
Oldini olish
. Yil fasllariga qarab parrandalarning D vitaminga 
bo’lgan ehtiyoji ham turlicha bo’ladi. D
2 
vitaminiga (ergokalsiferol) 
nisbatan D
3
vitamini (kalsiferol) 30 marta kuchliroq antiraxitik ta’sir 
kuchiga ega hisoblanadi. Xususan, parrandalarning kalsiferolga nisbatan 
sutkalik talabi (1 boshga) mkg hisobida kurkalar uchun - 3-5, g’ozlar 

---

202 
uchun - 5-10, tovuqlar uchun 1-2, bir oylik jo’jalar uchun 0,05-0,1 mkg 
ni tashkil etadi. Tovuqlarda D vitamin taqchilligi ular qafaslarda 
saqlangan paytlarda yanada ortadi.