|
YOSH HAYVONLAR
BRONXOPNEVMONIYASI
Reja:
26.1. Yosh hayvonlar bronxopnevmoniyasi.
26.2. Kasal hayvon qabo’l qilish.
Mashg’ulotning maqsadi:
talabalarga
bronxopnevmoniyani
davolash va unga qarshi preparatlarni kasal hayvonga qo’llashni
o’rgatish.
Kerakli jihoz, reaktiv va asbob-uskunalar:
bronxopnevmoniyaga
qarshi preparatlar namunalari, steril shpris va ignalar, klinik tekshirish
asboblari, klinik sog’lom va kasal buzoqlar.
Mashg’ulotning borishi: Yosh hayvonlar bronxopnevmoniyasi
-
(Bronchopneumonia), (kataral pnevmoniya, o’choqli pnevmoniya,
nospesifik pnevmoniya,) - bronxlar va o’pka bo’lakchalarining
yallig’lanishi bo’lib, bronxlar hamda alveolalar bo’shlig’iga tarkibi
epiteliy xujayralari, qon plazmasi va leykositlardan iborat kataral
ekssudatning to’planishi bilan xarakterlanadi.
Sabablari.
Bronxopnevmoniya polietiologik kasallik bo’lib, uning
asosiy sabablari: organizm tabiiy rezistentligining pasayishi, shamollash,
stresslar, molxonalar havosida zaharli gazlarning to’planib qolishi,
hayvonlarni tiqis saqlash va tashish qoidalarining buzilishi kabi bir
necha omillarning organizmga ta’sir etishi oqibatida kelib chiqadi.
Sabablariga
ko’ra
nospesifik,
spesifik,
simptomatik
bronxopnevmoniyalar farqlanadi.
Nospesifik bronxopnevmoniyalarning kelib chiqishida tashqi
muhitning noqulay ta’sirida organizm umumiy rezistentligining
pasayishi asosiy omil hisoblanadi. Bunday noqulay sharoitlarga
haroratning tez-tez o’zgarib turishi, yelvizaklar, molxonalarda namlik,
ammiak, karbonat angidrid, serovodorod kabi zaharli gazlar
konsentrasiyasining juda yuqori bo’lishi, hayvon organizmining ketma-
163
ket sovub turishi, xonada turli xildagi mikrofloraning, asosan
kokklarning ko’payib ketishi, oziqalar tuyimligining pastligi, vitaminlar,
asosan A vitaminining yetishmasligi, hayvonlarni tashish qoidalarining
buzilishi kabi stress omillar kiradi.
Qo’zilarning kasallanishiga havoning issiq kunlarida juda sovuq suv
berilishi, ularning qirqimdan keyin sovuq va yomg’irda qolishi,
havoning issiq kunlari o’zoq yaylovlarda boqilishi, kechki tug’ilgan
qo’zilarning issiq o’rishi sabab bo’ladi. Buzoqlar va cho’chqa
bolalarining bronxopnevmoniya bilan kasallanishiga molxonalarda
haroratning tez-tez o’zgarib turishi, yelvizaklar, namlik va gazlar
konsentrasiyasi yuqori bo’lgan xonalarda, sement pollarda saqlanishi
(sement kasalligi) kabi sabablar yoki hayvonlarni juda tiqis saqlash
sabab bo’ladi.
Bronxopnevmoniyaning (spesifik) ikkilamchi sabablari shartli
patogen
va
patogen
mikrofloralar
(streptokokk,
stafilokokk,
pnevmokokklar, ichak tayoqchalari, pasterillalar va b.), mikoplazmalar,
viruslar (adenovirus, virusli diareya, paragripp, rinovirus), zamburug’lar
hisoblanadi. Bronxopnevmoniya paytida 12 dan 60 tagacha turdagi
bakteriyalar, viruslar va boshqa mikrofloralar topilishi mumkin. Mikrob
omili asosiy bo’lmasada yallig’lanish jarayonining xarakteri ularning
rivojlanishiga bog’liq bo’ladi.
Simptomatik pnevmoniyalar pasterellyoz, salmonellyoz, diplokokkli
septisimiya, diktiokaulyoz kabi kasalliklar paytida shu kasalliklarning
klinik belgisi sifatida paydo bo’ladi.
Nospesifik bronxopnevmoniyalar atelektatik, gipostatik, aspirasion,
metastatik pnevmoniyalar va o’pka gangrenasi ko’rinishida bo’lib,
atelektatik pnevmoniyalar gipotrofik hayvonlarda, yosh hayvonlar
yetarlicha oziqlantirilmaganda, hayvonlarni yayratishning yetarli
darajada tashkil etilmasligi oqibatida kelib chiqadi.
Gipostatik pnevmoniyalar esa yurak kasalliklari okibatida yoki
boshqa kasalliklar paytida hayvonning ko’p yotib qolishi natijasida yoki
mosion yetarli bo’lmaganda qayd etiladi.
Metastatik pnevmoniyalar ba’zi yuqumli va yuqumsiz kasalliklar
paytida mikroorganizmlarning boshqa a’zolardan qon va limfa orqali
o’pka to’qimasiga o’tishi, aspirasion pnevmoniyalar esa nafas yo’llariga
yot narsalarning tushishi oqibatida kelib chiqadi. O’pka gangrenasi esa
o’pkaning boshqa ko’pgina kasalliklarining davomi bo’lib hisoblanadi.
Tashqi muhitning noqulay ta’sirotlariga nisbatan chidamlilikning
pasayishi kasallikning kelib chiqishidagi eng asosiy omillardan
164
hisoblanadi. Bronxopnevmoniya bilan ko’pincha gipotrofik buzoq, qo’zi
yoki cho’chqa bolalari kasallanib, ularda nafas tizimi a’zolarining yaxshi
rivojlanmaganligi
(gipopnevmatozlar),
o’pkada mayda o’choqli
atelektazlarning bo’lishi yoki bronxlarning shilimshiq modda bilan to’lib
qolishi bronxopnevmoniyaga sabab bo’lishi mumkin.
Yosh hayvonlarning sovuqda yoki o’ta issiq sharoitlarda saqlanishi
organizmda qon aylanishi va termoregulyasiyaning buzilishi, o’pkada
qon harakatining pasayishi va bronxopnevmoniyaning kelib chiqishiga
sabab bo’ladi.
Yosh hayvonlarning yetarlicha jihozlanmagan molxonalarda
saqlanishi, ya’ni ventilyasiyaning yetishmasligi oqibatida havoda turli
xil changlar, karbonad angidrid, amiak, serovodorod kabi gazlar va
suv bug’lari miqdorining ko’payib ketishi nafas a’zolariga sal’biy ta’sir
ko’rsatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
