Вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

1-расм. Асосий ишлаб чиқариш фаолиятининг бошқа даромадларини текшириш 
алгоритми 
 
Молиявий натижалар тўғрисида xисобот (2-шакл) 
090 сатр. Асосий фаолиятнинг бошқа даромадлари 
Бош дафтар 
9200 «Асосий воситалар ва бошқа активларнинг чиқиб кетишини xисобга олувчи счетлар» (9210-9220); 
9300 «Асосий фаолиятдан олинган бошқа даромадларни xисобга олувчи счетлар» (9310-9390) 
62 АСК ведомость 
9200 «Асосий воситалар ва бошқа активларнинг чиқиб кетишини xисобга олувчи счетлар» (9210-9220); 
9300 «Асосий фаолиятдан олинган бошқа даромадларни xисобга олувчи счетлар» (9310-9390) ойлик 
дебет ва кредит оборотлари 
63 АСК ведомости 
«Маxсулот, иш ва хизматлар реализациясига доир xужжатлар реестри» 
64 АСК ведомости 
«Товар–моддий қийматликлар иш ва хизматлар, бошқа даромадлар ва харажатлар бўйича xужжатлар 
реестри» 
65 АСК ведомости 
«Бошқа даромадлар ва харажатларни xисобга олиш ведомости» 
11 АСК журнал ордер 
9200 «Асосий воситалар ва бошқа активларнинг чиқиб кетишини xисобга олувчи счетлар» (9210-9220); 
9300 «Асосий фаолиятдан олинган бошқа даромадларни xисобга олувчи счетлар» (9310-9390) 
кредити бўйича дебетланувчи счетлар кўрсатилган xолда 
137

---

Шунингдек, ижарачи ва ижарага берувчининг коммунал тўловлар бўйича ўзаро муносабатларини 
ҳам таҳлил қилиш керак. Амалиётда шартномада ижара тўлови коммунал тўловларни ҳисобга 
олмасдан кўрсатилиб, ўтган давр учун xақиқатда истеъмол қилинган электр энергияси миқдоридан 
келиб чиққан xолда алоxида тўлаш xоллари кўп учрайди.
Асосий ишлаб чиқариш фаолиятининг бошқа даромадларини текшириш чоғида қуйидагиларни 
тўғри тикланганлигини аниқлаш зарур: ҳисобот йилида аниқланган ўтган йиллар фойдаси; даъво 
муддати ўтган кредиторлик ва депонент қарзларни ҳисобдан чиқаришдан олинган даромадлар; 
холисона молиявий ёрдам. 
Аудитор текширувни якунлаш чоғида корхонанинг молиявий ҳисоботи ва унга тушунтиришларда 
асосий ишлаб чиқаришнинг бошқа даромадларига доир барча муҳим аxборотлар тегишли тарзда очиб 
берилганлигига ишонч хосил қилиши лозим.
Корхонанинг ҳисоб сиёсати тўғрисидаги ахборотлар таркибида молиявий ҳисоботда камида 
қуйидаги ахборотлар очиб берилиши лозим:
• 
корхонада тушумни тан олиш тартиби тўғрисида; 
• 
маxсулот (иш, хизмат) тайёрлиги, иш бажариш, хизмат кўрсатиш ва сотишдан олинадиган 
тушумни аниқлаш усуллари тўғрисида. 
Асосий ишлаб чиқариш фаолиятининг бошқа даромадларини текшириш бўйича ўтказилган 
тадқиқотларни умумлаштириб, аудитнинг қуйидаги алгоритми ишлаб чиқилди ва тавсия этилди (2.8-
расм). 
Корхона ҳисоб сиёсати тўғрисидаги ахборотлар таркибида молиявий ҳисоботда асосий ишлаб 
чиқариш фаолиятидан олинган бошқа даромадларни тан олиш тартиби очиб берилиши лозим. 
Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботда ушбу даромадлар туркумланмасдан, яъни 090 сатр 
бўйича умумлашган xолда кўрсатилади. 
Хулоса 
Шундай қилиб, асосий ишлаб чиқариш фаолиятидан олинган бошқа даромадлар тўғрисидаги 
қандайдир муҳим ахборот молиявий ҳисоботда ва унга тушунтиришларда очиб берилмаган ёки тўла 
xажмда очиб берилмаган бўлса, аудитор ушбу факт молиявий ҳисоботнинг ва аудиторлик 
хулосасининг ишончлилигига қандай таъсир кўрсатишини баxолаши лозим