Вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

 
ИҚТИДОРЛИ ЁШЛАРИМИЗ ИЛМИЙ - ИЖОДИЙ ФАОЛИЯТИНИНГ БУГУНГИ
XОЛАТИ ВА ИСТИҚБОЛЛАРИ 
 
И.А.Исраилов, Ж.Б.Худайқулов 
ТошДАУ
 
 
Ҳозирги кунда Ўзбекистонда истеъдодли ва иқтидорли ёшларни излаб топиш, уларни қўллаб - 
қувватлаш ҳамда уларнинг қобилиятларини ривожлантириш учун xукуматимиз томонидан барча 
шароитлар яратилган. 
Истеъдодли ёшларимизнинг, йигит - қизларимизнинг ўз қизиққан соҳаларида етук инсонлар бўлиб 
етишишлари учун Республикамизда махсус фондларни ташкил этилиши ҳамда иқтидорли болалар 
учун мактаб ва интернатлар тармоғини вужудга келтириш, ёш олимлар учун турли мукофотлар 
таъсис этилиши бунга яққол мисол бўла олади. 
10

---

Ҳурматли юртбошимиз И.А. Каримовнинг - “...Ўзбекистоннинг эртанги келажаги сифатида 
ёшларга жуда катта ишонч билдираман” - деган сўзлари замирида жуда катта маъно мужассам.
Республикамизда иқтидорли ёш кадрларни тарбиялаш, шакллантириш ва уларни қўллаб - 
қувватлаш мақсадида мунтазам равишда қатор илмий ислоxотлар амалга ошириб келинмоқда. 
Жумладан: “Камолот” ёшлар ижтимоий ҳаракати, Келажак овози, Фонд - форум, Касаба уюшма 
қўмитаси, Ёшлар спортини ривожланитириш жамғармаси ва бошқа шу каби ташкилотларнинг 
бугунги сайи ҳаракатлари иқтидорли ёшларимизнинг ўз интеллектуал салоxиятларини намоён этиш 
имконини бермоқда. 
Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлигининг 2008 йил 8 
августдаги 237 - сонли “Олий таълим муассасаларида илмий - тадқиқот ишлари, илмий - педагог 
кадрлар тайёрлаш ҳамда талабалар илмий ижодий фаолиятини ташкил этиш юзасидан юритиладиган 
хужжатлар намуналарини тасдиқлаш тўғрисидаги” қарорининг қабул қилиниши ва бугунги кундаги 
ижроси олий ўқув юртларида ўзининг ижобий самарасини бермоқда.
Тошкент давлат аграр университетида - Агрономия факултети катта ва бой тарихга эга, энг 
нуфузли, илмий салоxияти юксак ва аграр соҳада таянч йўналишлардан бўлиб ҳисобланади.  
Факултетимизда илмий - тадқиқот ишлари, илмий - педагог кадрлар тайёрлаш ҳамда талабалар илмий 
ижодий фаолиятини ташкил этиш юзасидан юритиладиган xужжатлар қарорда кўрсатилганидек уч 
йил муддатга мўлжаллаб расмийлаштирилиб, илмий тадқиқот бўлимида ва ҳар бир кафедраларда 
тасдиқланган ҳамда муқоваланган xолатда мавжуд.
Биз фаолият юритаётган “Ўсимликшунослик” кафедрасида профессор - ўқитувчилар жамоаси 
томонидан Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлигининг 237 - сонли “Олий 
таълим муассасаларида илмий - тадқиқот ишлари, илмий - педагог кадрлар тайёрлаш ҳамда талабалар 
илмий ижодий фаолиятини ташкил этиш юзасидан юритиладиган хужжатлар намуналарини 
тасдиқлаш тўғрисидаги” қарори ижросини таъминлаш мақсадида расмийлаштирилган xужжатлар 
тўплами мавжуд, тасдиқланган режалар асосида ишлар мунтазам равишда амалга ошириб 
келинмоқда.
Қарордан келиб чиққан xолда кафедрада ташкил этилган илмий тўгаракларга иқтидорли, соҳа 
мутахассислигига қизиқувчан, талабчан ва ўз устида мустақил ишлай олиш қобилиятига эга ёшлар 
жалб этилган. Жумладан: “Ёш ўсимликшунос”, “Пахтачилик”, “Дончилик” тўгараклари шулар 
жумласидандир. Бу тўгаракларга кафедра тасдиқланган режага мувофиқ илмий салоxиятли, юқори 
педагогик тажрибага эга профессор - ўқитувчилар раxбар этиб тайинланган ва тўгаракларга аъзо 
талабалар дарсдан ташқари бўш вақтларида тўгаракларда фаолият олиб боришадилар. Илмий тўгарак 
аъзолари кафедрада олиб борилаётган илмий лойиҳа ишлари, стажёр - тадқиқотчи - 
изланувчиларнинг илмий тадқиқот ишлари билан бевосита танишиш ва уларда иштирок этиш 
имконига ҳам эга бўладилар. Мисол учун: “Хориждан келтирилган тезпишар ерёнғоқ навларини 
Ўзбекистон тупроқ иқлим шароитида муҳим хўжалик белгиларини ўрганиш” мавзусидаги 
магистрлик илмий тадқиқот ишида дастлаб илмий тадқиқот ишлари кафедрага ИКАРДА халқаро 
ташкилоти томонидан келтирилган уруғларнинг унувчанлигини лаборатория шароитида аниқлаш 
ишларидан бошланади. Бунда, талабалар нав коллекцияларининг 1000 та дон вазнини электрон 
тарозида ўлчаш ишларини амалга оширадилар. Сўнгра, уруғ намуналари чашки петрида 
намлантирилади (яъни, уруғ униши учун талаб этиладиган сув идишчага солинади). Уруғларни 
ундириш термостатига уруғлар қўйилади, кузатув вақтлари тажриба дафтарига ёзиб борилади. 
Талабалар уруғ ундириш термостатида ҳар кунлик уруғнинг униш даражасини доимий назорат 
қилиб, фото лавxалар тайёрлашади. Олинган маълумотлар асосида тақдимот (презинтация) 
тайёрлашади ва уни ҳимоя қилишади. Тўгарак аъзолари томонидан олинган қизиқарли маълумотлар 
амалий машғулотлар ўтиш жараёнларида кенг фойдаланиш имконини беради.
Иқтидорли талабаларнинг илмий тадқиқот ишларига жалб этилиши, мамлакатимизда 
ўтказилаётган конференцияларда тезис ва илмий мақолалари билан иштирок этиш имконини 
бермоқда. Университетимизда ташкил этилган “Талабалар спорт соғломлаштириш маркази” 
фаолияти ҳам эътиборга лойиқ деб ҳисоблаймиз. Талабаларимиз дарсдан бўш вақтларини мазмунли 
ўтишини таъминлаш мақсадида спортнинг: футбол, воллейбол, шахмат, миллий кураш, енгил ва оғир 
атлетика турлари билан мунтазам равишда шуғулланишмоқдалар. Бу эса соғлом турмуш тарзини 
шакллантиришда муҳим омил бўлиб хизмат қилмоқда.
Бундай соғлом фикрга эга талаба ёшларимиз университет раxбарияти ҳамда давлатимиз 
томонидан таъсис этилган “Президент стипендияси”, “Беруний”, “Навоий”, “Зулфия” номли давлат 
стипендияларига сазовор бўлишмоқдалар.
11

---

Жумладан: Агрономия факультетида таълим олаётган талабалар орасида билим олишга чанқоқ, 
илмга интилувчи иқтидорли талабалар жуда ҳам кўп, аммо улар орасида ўз билимини, илмий 
салоxиятини босқичма-босқич ошириб бораётган талабалар алоxида ажралиб туради. Бу талабалар ёш
бўлишига қарамасдан бир мунча ютуқларга эришишга муваффақ бўлишди.
Шундай талабалардан Ўсимликшунослик кафедрасида бакалаврнинг иккинчи босқичдан илмий 
ишлар билан шуғулланиб, xозирги кунда ўша мавзуни давом эттириб докторантура ўқиётганлар ҳам 
бор. Жумладан: Қурбанов Аxмад 2007 - 2008 ўқув йилида Беруний давлат стипендиати, 2009 - 2010 
ўқув йилида “Илмий кенгаш” стипендияси ғолиби бўлган, шунингдек 2008 йилда “Энг яхши битирув 
малакавий иши ва магистрлик диссертацияси” танловида, 2009 йилда Иқтидорли талабаларнинг 
илмий ишлари танловида 2-ўринни эгаллаб, совриндор бўлган. Конференцияларда ўз мақолалари 
билан фаол иштирок этган. Xозирги вақтда “Ясмиқ навларининг экиш муддати ва меъёрини 
ҳосилдорликка ва дон сифатига таъсирини ўрганиш” мавзусида илмий тадқиқот ишларини олиб 
бормоқда. Илмий мақола ва тезислари сони 16 тани ташкил этади. 
Абитов Ильнур ИКАРДА халқаро ташкилоти билан ҳамкорликда ўтказилган “Энг яхши илмий 
мақола” танлови бўйича учинчи ўрин билан мукофатланган. Магистратуранинг иккинчи босқичида 
Университетда ўтказилган Илмий Кенгаш степендианти бўлган. Бугунги кунга келиб у, кафедрада 
стажёр - тадқтқотчи - изланувчи бўлиб таълим узликсизлигини таъминлаган xолда илмий тадқиқот 
ишлари билан шуғулланмоқда. Илмий мақола ва тезислари сони 9 тани ташкил этади.
Университетда таълим олишаётган кафедрамизнинг “Ўсимликшунослик” мутахассислиги 
магистранлари кафедрада бажарилаётган “Донли экинларни етиштиришнинг технологиясини 
такомиллаштириш” мавзусидаги илмий ишларда мунтазам равишда қатнашиб келишмоқдалар. 
Натижада, илмий ишни бажаришда далада экин экиш учун ерни тайёрлаш, уруғни экишга тайёрлаш, 
уруғ экиш, экиш усуллари, экинларни парваришлаш, ҳосилни йиғиш, ўсимлик намуналарини олиш 
усуллари ва уларни анализ қилишни ўрганишди ва бажаришди. Бажарган илмий ишлар натижасида 
илмий раxбарлари билан биргаликда мақолалар ёзиб журналларда чоп эттиришмоқдалар. 
Магистратура муваффаққиятли якунлаб, xозирги кунда илмий фаолият олиб боришаётган айрим 
магистрларимиз, бакалавр босқичида таълим олиш жараёнида илмий - амалий конференцияларда 
қатнашиб “Беруний” номли давлат стипендиясига сазовор бўлишган эдилар. Бу мукофот уларга 
грант асосида магистратурада ўқиш имкониятини яратди ва Норматова Нодира Ўсимликшунослик 
(мойли экинлар) мутахассислиги, Тўраев Суннат эса “Доривор ўсимликлар” мутахассислиги 
магистранти бўлишган эди.
Мустафаев Даврон “Мустақиллик” стипендиясига сазовор бўлиб, xозирда Ўсимликшунослик 
(мойли экинлар) мутахассислиги бўйича иккинчи босқич магистри бўлиб, илмий раxбари билан 
биргаликда илмий тадқиқот ишларин давом эттирмоқда. Илмий мақола ва тезислари сони 4 тани 
ташкил этади.
Бакалаврлардан Сапаев Хуршид иқтидорли, аълочи, талабчан талабаларимиздан бири бўлиб, 
илмий тугарак аъзоси сифатида кафедрамиз илмий тадқиот ишларида фаол иштирок этди. ИКАРДА 
халқаро ташкилоти ёрдамида келтирилган ясмиқ нав намуналар коллекциясини таҳлил қилиб, 
Ўзбекистон шароитида юқори ҳосилли нав намуналарини танлаб олиш бўйича илмий тадқиқот 
ишларини бажарди. Илмий мақола ва тезислари сони 3 тани ташкил этади.
Юқоридаги талабаларга xавас қилган xолда Агрономия факультетининг юқори босқич талабалари 
“Ўсимликшунослик” кафедрасининг “Донли, дуккакли - дон ва мойли экинларнинг замонавий 
етиштириш технологияси” мавзуси бўйича илмий ишларида фаол иштирок этишмоқда.