Вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Меҳнатга ҳақ тўлашнинг ишбай (аккорд) тизимида 
аккорд 
топшириққа кирган муайян ишлар мажмуини бажарганлик учун тўланади, 
айрим операциялар ва иш турларининг бажарилиши ҳисобга олинмайди. 
Аккорд наряд бўйича иш ҳақи суммаси калькуляция асосида ҳисобланади. У 
вақт (маҳсулот ишлаб чиқариш) меъѐрини ва мазкур мажмуага киритилган иш 
турлари нархлари ҳисобга олади. 
Аккорд меҳнат ҳақи тўлаш одатда ишчилар жамоаси (бригада, звено) 
учун жорий қилинади ва ҳақиқатда пировард меҳнат натижаларига қараб 
меҳнатга ҳақ тўлаш жамоа тизимининг бир варианти сифатида қаралади. Айни 
вақтда у меҳнатга ишбай ҳақ тўлашнинг бошқа турларидан шу билан фарқ 
қиладики, иш ҳақининг умумий миқдори бажарилган иш учун ишчига 
олдиндан, иш бошланмасдан эълон қилинади. 

---

117 
Аккорд ҳақ тўлашнинг татбиқ этилиши одатда ишлаб чиқариш 
топшириғини бажаришнинг муайян муддатини белгилаш билан боғлиқдир. 
Аккорд нарядини олган ишчи иш ҳажмини яққол тасаввур қилади ва 
бажарадиган иши учун оладиган ҳақини ва уни бажариш муддатини билиб 
олади, бу эса ишларни бажариш муддатини қисқартиришдан манфаатдорликни 
оширади. Ҳақ тўлашнинг мазкур тизими ишлаб чиқариш цикли узоқ давом 
этадиган тармоқларда (кемасозликда), шунингдек ишларни бажариш 
муддатини қисқартириш ҳал қилувчи рол ўйнайдиган ҳолларда (масалан, йирик 
ишлаб чиқариш агрегатларини шошилинч таъмирлашда) мақсадга мувофиқдир
. 
Аккорд ҳақ тўлашдан фойдаланиш учун қурилишда анча қулай 
имкониятлар мавжуд. Бунга иқтисодиѐтнинг мазкур тармоғи учун хос бўлган 
меҳнатни ташкил этишнинг жамоа шакли ва қурилиш ишларини жадаллик 
билан олиб бориш зарурлиги ѐрдам беради. Аккорд ишлаб чиқариш топшириғи 
бажарилишида атмосфера шароитларининг ѐмон келиши туфайли бутун-бутун 
сменаларда иш тўхтаб қолиши мумкин. Бундай ҳолларда топшириқни бажариш 
муддати узайтирилиши, кўрсатиб ўтилган танаффуслар аниқ ҳисобга олиниши 
мумкин. 
Агар аккорд топшириқни бажариш учун узоқ муддат талаб қилинса, 
ишчиларга мазкур ҳисоб даврида бажарилган иш ҳажмидан келиб чиқиб аванс 
берилади. Узил-кесил ҳисоб-китоб топшириқда кўзда тутилган барча ишлар 
якунлангандан кейин амалга оширилади. 
Меҳнатга ҳақ тўлашнинг