Вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Қисқача хулосалар 
Унумдорлик - муайян вақт мобайнида ишлаб чиқарилган маҳсулот 
миқдорининг муайян туридаги маҳсулот ишлаб чиқариш учун ишлатилган 
ресурслар миқдорига нисбатидир.

---

137 
Меҳнат унумдорлиги кўрсаткичлари тизимининг тузилиши улардан ҳар 
бирининг 
функционал 
вазифасини 
аниқлашга 
асосланиш 
лозим. 
Кўрсаткичларни таснифлашни мезони - меҳнат натижаларини ифодалаш 
усулидир.
Меҳнат унумдорлигини аниқлаш вазифаси, унинг тизимини яратиш, 
ўрганиш муҳим йўналиш ҳисобланади. Меҳнат унумдорлигини ўлчаш усуллари 
кўп омилли, векторли ва мезонли сифатида таснифланади. 
Меҳнат унумдорлиги ривожланиб борувчи кўрсаткич бўлганлиги сабабли 
омиллар ва заҳираларни ўрганиш долзарб муаммога айланди. Меҳнат 
унумдорлигини ошириш заҳиралар тизимини яратиш энг муҳим йўналишдир.
 
Таянч иборалар 
Меҳнат унумдорлиги, меҳнатнинг механизациялашганлик даражаси, 
сермеҳнатлилик, меҳнат унумдорлигининг ошиши, меҳнат унумдорлигини 
оширишнинг заҳиралари, жорий заҳира, истиқбол заҳира. 
 
Назорат ва муҳокама учун саволлар 
 
1. Меҳнат унумдорлиги нима? 
2. Меҳнат унумдорлигини ҳисоблаш услубиѐти қандай аҳамиятга эга? 
3. Меҳнат унумдорлигини аниқлашнинг асосий усулларини, уларнинг 
афзалликлари, камчиликлари, қўлланиш соҳаларини айтиб беринг. 
4. Меҳнат унумдорлигини оширишнинг қандай омиллари мавжуд? 
5. Меҳнат унумдорлигини оширишнинг қандай моддий-техник омилларини 
ва улар таъсир кўрсатишини ҳисоблашнинг қандай усулларини биласиз? 
6. Меҳнат унумдорлигига қандай ижтимоий-иқтисодий омиллар таъсир 
кўрсатади? 
7. Меҳнат унумдорлигини оширишнинг ташкилий омиллари тузилиши 
қандай, улар иш вақтидан фойдаланишга ва маҳсулотнинг сермеҳнатлик 
даражасига қандай таъсир кўрсатади? 
8. Меҳнат унумдорлигни ошришнинг қандай ташқи ва ички заҳиралари бор?
9. Жорий заҳиралар деганда нима тушунилади? 
10. Истиқбол заҳиралари нималар билан белгиланади? 
11. «Унумдорлик» деганда нимани тушунасиз?
12. Меҳнат самарадорлиги нимани ифодалайди? 
13. Меҳнатнинг механизациялашган даражаси қандай ҳисобланади? 
14. Сермеҳнатлик нима ва у қандай аниқланади? 
15. Сермеҳнатлик даражаси бўйича меҳнат унумдорлигининг ўсиши қандай 
аниқланади? 

---

138