Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Download 3,04 Mb.

bet	22/375
Sana	04.02.2023
Hajmi	3,04 Mb.
	#907765

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 375

Bog'liq
Informatika va axborot texnologiyalari

Milliy iqtisodiyot	Fundamental fan
Amaliy fan sohalari

Axborotlami qayta
ishlash texnologrya-
larini ishlab chiqarish

l.l-rasm. Informatika va axborot texnologiyalarining
tarmoq, fan, amaliy fan sohalari sifatida tuzilishi.
Informatika milliy iqtisodiyot tarmog‘i sifatida kompyuter texnikasi, dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqarish va axborotlarni qayta ishlash zamonaviy texnologiyasini ishlab chiqish bilan shug'ullanadigan xo'jalik yuritishning turli shakllaridagi korxonalaming birturdajamlanishidan iborat bo‘ladi. Informatikaning ishlab chiqarish tarmog‘i sifatidagi o‘ziga xosligi va ahamiyati shundaki, milliy iqtisodiyotning boshqa tarmoqlari mehnat samaradorligi ko‘p jihatdan unga bog‘liqdir. Bundan tashqari, bu tarmoqlar me’yorida rivojlanishi uchun informatikaning o'zida mehnat samaradorligi ancha yuqori sur’atlarda o‘sib borishi lozim, chunki hozirgi davrda jamiyatda axborot ko‘proq so'nggi iste’mol predmeti sifatida namoyon bo‘lmoqda: odamlarga dunyoda ro‘y berayotgan voqealar, ulaming kasbiy faoliyatiga doir predmet va hodisalar, fan va jamiyatning rivojlanishi haqida axborotlar zarur. Mehnat samaradorligining bundan keyingi o‘sishi va farovonlik darajasini ko'tarish, katta hajmdagi multimedia axborotini (matn, grafika, videotasvir, tovush, animatsiya) qabul qilish va ishlashga yangi intellektual vositalar va « inson mashina » interfeyslaridan foydalanish asosidagina erishish mumkin. Informatikada mehnat unumdorligi oshishi sur’atlari etarli bo‘lmasa, butun milliy iqtisodiyotda mehnat samaradorligi o'sishining anchagina kamayishi ro‘y berishi mumkin.
Informatika va axborot texnologiyalari fundamental fan sifatida kompyuter axborot tizimlari negizida istalgan obyektlar bilan boshqaruv jarayonlarini axborot jihatidan ta’minlashni barpo etish metodologiyasini

§ 1.1. Fanning vujudga kelish tarixi va hozirgi kundagi o'rni ■n ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi. Shunday fikr ham mavjudki, fanning asosiy vazifalaridan biri — axborot tizimlari nima, ular qanday o‘rinni egallaydi, qanday tuzilmaga ega bo‘lishi lozim, qanday ishlaydi, uning uchun qanday qonuniyatlar xos ekanligini aniqlashdir. Evropada informatika sohasida quyidagi asosiy ilmiy yo‘nalishlami ajratib ko‘rsatish mumkin: tarmoq tuzilmasini ishlab chiqish, kompyuterli integratsiyalashgan jarayonni ishlab chiqarish, iqtisodiy va tibbiy informatika, ijtimoiy sug‘urta va atrof-muhit informatikasi, professional axborot tizimlari.
Informatikada fundamental tadqiqotlar maqsadi istalgan axborot tizimlari haqida umumlashtirilgan axborotni olish, ulaming qurilishi va ishlashining umumiy qonuniyatlarini aniqlashdir.
Informatika va axborot texnologiyalari amaliy fan sohasi sifatida quyidagilar bilan shug‘ullanadi:

axborot jarayonlaridagi qonuniyatlami o‘rganish (axborotlami yig‘ish, qayta ishlash, tarqatish);
inson faoliyatining turli sohalarida kommunikatsion-axborot model- larini yaratish;

v) aniq bir sohalarda axborot tizimi va texnologiyalarini ishlab chiqish va ulaming hayotiy bosqichini, ulami ishlab chiqarish, ishlashni va hokazolami loyihalash, ishlab chiqish bosqichlari uchun tavsiyalar tayyorlash.
Informatikaning bosh vazifasi axborotlami yangilash, uslub va vositalami ishlab chiqish va axborotlami qayta ishlashning texnologik jarayonlarini tashkil etish, ulardan foydalanishni ishlab chiqishdir.
Informatika va axborot texnologiyalarining asosiy vazifalari quyidagilami o‘z ichiga oladi:

istalgan xususiyatdagi axborot jarayonlarini tadqiq etish;
axborot jarayonlarini tadqiq etishdan olingan natijalar negizida axborotlami qayta ishlaydigan axborot tizimlarini ishlab chiqish va yangi texnologiyani yaratish;
jamiyat hayotining barcha sohalarida kompyuter texnikasi va texnolo- giyasidan samarali foydalanishning ilmiy va muhandislik muammolarini yaratish, tatbiq etish va ta’minlashni hal etish.

Informatika va axborot texnologiyalari o‘z-o‘zicha mavjud bo‘lmay, balki boshqa sohalardagi muammolami hal etish uchun yangi texnika va texnologiyalami yaratishga qaratilgan kompleks ilmiy-texnik sohadir. U boshqa sohalar, hatto jarayonlar va hodisalar noformallashuvi tufayli miqdoriy uslublami qo‘llash mumkin emas deb hisoblanadigan sohalarga ham tadqiqot uslub va vositalarini taqdim etadi. Informatika va axborot texnologiyalarida kompyuter texnikasi sharofati tufayli amaliy ro‘yobga chiqishi mumkin bo‘lgan matematik modellash uslublarining hal qilinishini alohida ajratib ko‘rsatish lozim.

14

1-bob. Axborotlashgan jamiyatning shakllanish tendensiyalari

Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari rivojlanishining zamonaviy jahon darajasi shundayki, respublikada jahon axborot makonining infratuzilmalari va milliy axborot-hisoblash tarmog‘i integratsiyasiga mos keluvchi milliy tizimni yaratish milliy iqtisodiyot, boshqarish, fan va ta’lim samaradorligining muhim omili bo‘lmoqda. Bu muammolar ancha murakkab va ayni paytda respublikamiz uchun dolzarbdir. Hozirda olib borilayotgan iqtisodiy, tuzilmaviy va boshqa o'zgarishlami amalga oshirish natijalari respublikada axborotlashtirish bilan bog‘liq muammolaming qanday va qaysi muddatlarda hal etishga ham bog‘liqdir.
§ 1.2. AXBOROTLASHGAN JAMIYAT
HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHALAR
Axborotlashtirish jarayonlari jamiyatni industrialdan axborotlashganga o'tishini ta’minlab bermoqda. Axborot bozori iste’molchilarga barcha kerak bo‘lgan axborot mahsuloti va xizmatlarini taqdim etib, ulami ishlab chiqishni esa informatika industriyasi ta’minlaydi. Lekin, hozirgi kungacha axborotlashgan jamiyat tushunchasining to'liq ta’rifi mavjud emas.
Jamiyat taraqqiyotining tarixida bir nechta axborot inqilobi bo‘lib o‘tdi.

Download 3,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: