Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

MP - mikroprosessor bloki;
I - interfeys qurilmasi - uning asosiy vazifasi magistral kanali va ulanuvchi qurilmalaming axborot shakllari bo‘yicha muvofiqlashtirish.
OXQ - operativ xotira qurilmasi ShKga kiritilayotgan axborotlami qabul qilib olish, qisqa muddat davomida xotirlab turish va ulami joy-joyiga tarqatish;
DXQ - doimiy xotira qurilmasi. Ushbu xotira ShK ishlab chiqarilayotgan davrda ma’lumotnoma ko'rinishidagi tez-tez ishlatib turiladigan axborotlar,




§ 4.3. Shaxsiy kompyuterlaming tasnifi. yaratilish bosqichlari


151


ADPlari, ilovalar va axborotlar bilan to'ldiriladi. U faqatgina axborotlami o‘qish rejimida ishlaydi. Unga qo‘shimcha axborotlar yozish mumkin emas.
TXQ - tashqi xotira qurilmasi, boshqacha nomi qattiq diskli xotira - vinchester deb ham ataladi. Uzoq vaqt saqlanadigan va kerakli vaqtlarda ishlatiladigan axborotlaming hammasi TXQ - vinchesterda saqlanadi.
Klaviatur a - ShKga axborotlami va buyruqlami klavishalar orqali kiritish uchun xizmat qiladi.
Printer - ShKdan chiqariladigan axborotlami qog'ozga chop etib chiqarish uchun moTjallangan.
Monitor - displey ekrani bo'lib, unda ShKda bajarilayotgan ishlar, buyruqlar, axborotlar, ular bilan vizual tanishish va kerak bo'Isa, o'zgartirishlar kiritish uchun xizmat qiladi.
Boshqaruv, adreslar va maTumotlar shinalari magistral shinalar bo'lib, mikroprotsessor bilan ulanuvchi qurilmalami ulash va mos ravishda buyruq va axborotlami qurilmalar va MP orasida ayirboshlash uchun xizmat qiladi. Ular juft-juft simlaming to'plami sifatida magistral tarkibi shaklida yasalgan. Shinalaming umumiy miqdori - 56 juft simlar to'plamidan iborat. Shundan boshqaruv shinasi 20 juft simdan, adreslar va ma'lumotlar shinalari mos ravishda 18 juft simlardan iborat. Magistral shinalaming yuklama quvvati bir vaqtning o'zida ketma-ket MPga 8 ta qurilma ulanishiga kuchi etadi. ShKlaming sifati va narxi MPning turi, tezligi, yordamchi soprotsessorlaming mavjudligi (soni), tezkor va tashqi xotiralar sig'imi, shuningdek, MP tarkibidagi taktli chastotalar generatorining tezligi bilan belgilanadi.
Qo'shimcha tashqi qurilmalar ShKning tizimli blokidan tashqarida joylashadi. Bular- printer, sichqoncha, djoystik va boshqa qurilmalardir.
Tizimli blok ichiga joylashtiriladigan qo'shimcha ichki qurilmalarga modem yoki faks-modem, kompakt disklar uchun diskovod, strimmer va boshqalar kiradi.
Boshqa turdagi ShKlar bilan moslashuvchan qurilmalar ishini boshqarish uchun turli xil usullarda ulanadigan elektron sxemalar-kontrollerlardan foydalaniladi.
§ 4.3. SHAXSIY KOMPYUTERLARNING
TASNIFI, YARATILISH BOSQICHLARI
Axborot tizimlarida hisoblash mashinalarini va ayniqsa ShKni keng ishlatilishi yangi ilmiy-texnika inqilobining boshlanishidan dalolat beradi, bu esa ma’lumotlar rolini, ixtiyoriy maqsadli yo'nalgan insoniyat faoliyatini ilmiy tashkil etish, nazorat qilish, boshqarish, amalga oshirish vositasi sifatida, keng miqyosda o'sganligi bilan tavsiflanadi.
ShKlar, boshqa har qanday EHM turiga qaraganda, yangi kompyuterli axborot-kommunikatsiya texnologiyalariga o'tishni ta’minlab, unga quyidagilar xosdir:




152


4-bob. Texnik vositalar va ulaming rivojlanib borish istiqbollari

• 
  foydalanuvchi bilan do‘stona axborotli, dasturli va texnik interfeys;
  
• 
  axborotli jarayonlarni interaktiv bajarish rejimi;
  
• 
  yaxlit qilib birlashtirilgan ma’lumotlar bazasi asosida hamma jarayonlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri axborotli qo‘llab-quvvatlash;
  
• 
  “qog‘ozsiz texnologiya”.