Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Firmalarning mahsulotlariga bo‘lgan talab.
Firmalar uchun foyda miqdorini aniqlash
Bozor qonunlariga asosan barcha moddiy ne’matlar ishlab chiqarish talab va taklifni iqtisodiy nuqtai nazardan tahlil qilish ko‘plab muammolami hal qilishda universal vosita bo’lib xizmat qiladi. Talab va taklif funksiyalari orqali bozor mexanizmlarini o‘rganish, ulaming grafiklarini tahlil qilishdan boshlanadi.
Talab chizig‘i D (Demand) iste’molchilarning berilgan narxlarda qancha miqdorda mahsulot sotib olish mumkinligini bildiradi. Talab egri chizig‘ining pastga ketishi, iste’molchilarning narx qancha past boTsa, ular shuncha ko‘p mahsulot sotib olishlarini bildiradi.
Firmalar qisqa muddatli davr oralig‘ida maksimal foyda olishga intiladilar. Chunki buning asosiy sabablaridan biri - qisqa muddatli davrda resurslar narxlarining o'zgaruvchanligidadir. Talab va taklif qonuniga asosan moddiy ne’matlar ishlab chiqaruvchi barcha firmalar resurslar bozoridan ma’lum turdagi resurslami xarid qilib, ishlab chiqarish jarayonlarini amalga oshiradilar.
Firmaning umumiy xarajatlar TC (Total Cost) - qisqa muddatli oraliqda ma’lum miqdorda mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflangan o‘zgarmas (FC) va o‘zgaruvchan (VC(Q)) xarajatlaming yig‘indisiga teng.




§ 7.2. Firmaning xarajat, daromad va foydasini elektron jadvalda tahlil qilish


233


Umumiy daromadlar TR (Total Revenue) - ishlab chiqilgan barcha mahsulotlami sotishdan keladigan pul tushumlaridir.
Foyda n (Profit) - bu umumiy daromadlar va umumiy xarajatlaming farqidir. U manfiy (agar firmaning xarajatlari daromadlaridan ortib ketsa, ya’ni zarar), yoki musbat (agar firmaning daromadlari xarajatlaridan ortib ketsa) bo'lishi mumkin.
O‘rtacha xarajatlar AC (Average Cost) - bir birlik mahsulotga to‘g‘ri keluvchi xarajatlar bo'lib, u o'rtacha o'zgarmas xarajatlap (AFC) va o'rtacha o‘zgaruvchan xarajatlar (AVC(Q)) yig‘indisiga teng.
Chekli xarajatlar MC (Marginal Cost) - ishlab chiqarish hajmini kichik miqdorga (odatda bir birlikka) oshirish bilan bog'liq bo'lgan qo'shimcha xarajatdir. Boshqacha aytganda, chekli xarajatlar - bir birlik qo'shimcha mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflanadigan qo'shimcha xarajatlardir.