Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Masalaning qo‘yilishi Quyidagi 7.1-jadvalda qisqa muddatli davrda bolalar o‘yinchoqlarini ishlab chiqaruvchi firmaning mahsulot ishlab chiqarish hajmi va ishlab chiqarish xarajatlari to‘g‘risida ma’lumotlar keltirilgan. jadval Qisqa muddatli oraliqda firmaning mahsulot ishlab chiqarish hajmi va xarajatlari Ishlab chiqilgan mahsulot miqdori, dona (Q)	Doimiy xarajatlar summasi, (TFC)
O'zgaruvchan xarajatlar summasi, (TVC)
0	100	0
1	100	90
2	100	170
3	100	240
4	100	300
5	100	370
6	100	450
7	100	540
8	100	650
9	100	780
10	100	930

Berilgan ma’lumotlar asosida quyidagilar aniqlansin:

1. 
   Bolalar o’yinchoqlarini ishlab chiqaruvchi firmaning umumiy xarajatlari hisoblansin.
   
2. 
   0‘rtacha, o’rtacha doimiy, o‘rtacha o‘zgaruvchan va chekli xarajatlar hisoblansin.
   
3. 
   Excel dasturi yordamida berilgan ma’lumotlar asosida barcha turdagi xarajatlaming grafiklari chizilsin.
   
4. 
   Grafiklar orasidan «chekli qaytimning kamayish qonuni» ga bo’ysunuvchi xarajat grafigi aniqlansin.
   
5. 
   Nechanchi mahsulotni ishlab chiqarishda o’rtacha o’zgaruvchan xarajatlar o’zining eng minimal qiymatiga ega bo’lishi aniqlansin.
   
6. 
   Nechanchi mahsulotni ishlab chiqarishdan boshlab o’rtacha o’zgaruvchan xarajatlar o'sishni boshlaydi? Buning sababini tushuntirib bering.
   
7. 
   0‘rtacha doimiy xarajatlaming pasayib ketishiga nima sabab bo‘ladi?
   
8. 
   Firma mahsulotining narxi necha so'mdan past bo‘lsa, ishlab chiqarish shartsiz ravishda yopiladi?
   
9. 
   Chekli xarajatlar nimani bildiradi? Nima uchun ular 0‘rtacha xarajatlardan yuqori bo‘ladi?
   

222


7 - bob. Iqtisodiy masalalami yechishda elektron jadvallardan foydalanish

10. 
    Firma uchun iqtisodiy samaraga ega bo'lishida qanday takliflar kiritasiz?
    

Firmalarning qisqa muddatli oraliqda ishlab chiqarish xarajatlari
Bozor qonunlariga asosan barcha moddiy ne’matlar ishlab chiqaruvchi subyektlar qisqa muddatli davr oralig‘ida maksimal foyda olishga intiladilar. Chunki buning asosiy sabablaridan biri - qisqa muddatli davrda resurslar narxlarining o‘zgaruvchanligidadir. Talab va taklif qonuniga asosan moddiy ne’matlar ishlab chiqaruvchi barcha firmalar resurslar bozoridan ma’lum turdagi resurslarni xarid qilib, ishlab chiqarish jarayonini amalga oshiradilar.
Ishlab chiqarish jarayoni - bu firmalarning asosiy faoliyat turi bo‘lib, bu jarayon cheklangan ishlab chiqarish resurslaridan foydalangan holda amalga oshiriladi. Firmalar ishlab chiqarish jarayonida cheklangan omillaming yiriklashgan uch guruhidan foydalanadilar: mehnat; kapital; xom-ashyo va material lar.








Sarflangan ishlab chiqarish omillari miqdori bilan, ushbu omillardan foydalangan holda maksimal ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori o‘rtasidagi bog‘liqlikni quyidagi ishlab chiqarish funksiyasi orqali ifodalash mumkin: