Vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti norkobilov akram mallayevich

Integratsiyalashgan milliy moliya axborot tizimi: Turli davlat idoralarida real vaqtda boshqariluvchi moliya soxasiga tegishli bo’lgan tizimlar bir-biriga o’zaro bog’lash orqali tashkil qilingan. Ta’kidlash joizki avval ushbu tizimlar alohida bo’lgan.
Mahalliy elektron hukumat axborot tizimi: 21 ta ma’muriy ishlarni standartlashtirish va axborotlashtirish orqali 333 ta mahalliy hukumat boshqaruvi tizimiga xizmatlar kiritilgan:istiqomat qiluvchini ro’yxatdan o’tkazish, ko’chmas mulk, moliya va soliq solish mamlakat va tumanlar darajasida tashkil etildi.
Ta’lim axborot tizimi va elektron o’rganish: Maktablar, ta’lim viloyat ofislari va ularning tuman idoralari, Ta’lim vazirligi va inson resurslarini rivojlantirish muassasalari o’rtasida umummilliy axborot tarmog’i.
Hukumat elektron xujjat almashinuvi: elektron qayta ishlash, barcha davlat hujjatlarini tayyorlash, tasdiqlash, saqlash va tarqatish.
G2G tizimlar quyidagilarni talab qiladi:

• 
  ish jarayonlarini elektron ko’rinishda bajarilishini tashkil etish;
  
• 
  Elektron hujjatlarni qayta ishlash;
  
• 
  Bilimlarni boshqarish tizimlari;
  
• 
  Bek-ofislarning integratsiyasi.
  

Elektron hukumatning muvaffaqiyat omillari:

Elektron hukumatning muvaffaqiyat omillari beshta asosiy guruhlarga bo’linadi:
Kelajakni ko’rish qobiliyati, strategiya va aniq maqsadlar
Elektron hukumatni muvaffaqiyatli amalga oshirilishida aniq maqsad va AKT strategiyasiga asoslanib reja tuziladi. Elektron hukumatni yaratishda amalga oshirish bosqich ko’nikmalarini bilish kerak bo’ladi.
Elektron hukumat strategiyasidagi muhim g’oya bu “yaxlit hokimiyat” yondashuvidir. Bu yondashuv fuqarolarning va tadbirkorlarning ehtiyojidan kelib chiqib tashkil qilinadi. Yaxlit hokimiyat yondashuvi fuqaro va tadbirkorlar bilan ishlashda infratuzilmaga ortiqcha sarf qilinadigan keraksiz investitsiyalarni oldini oladi.
Qisqacha aytganda, muvaffaqiyatli elektron hukumat quyidagilarni talab qiladi:

• 
  Etakchilarning kelajakni aniq ko’rishi;
  
• 
  Fuqarolar tomonidan kuchli qo’llab-quvvatlash;
  
• 
  Resurslarga asoslangan holda tuzilgan yaxshi strategiya;
  

Qonun va yo’riqnomalar
Hukumat loyihalarini yaratishda qonunchilik yoki tartibga soluvchi me’yori-huquqiy asoslar talab qilinadi, chunki bir qancha yil oldin yaratilgan qonunlar yangi elektron xizmatlarni tadbiq qilishda to’g’ri kelmaydi. Elektron hujjatlar va tranzaktsiyalarni rasmiy tan olish uchun qonunlarni yangilash yoki yangi qonunlarni qabul qilish muhim ahamiyat kasb etadi.
Qonun va yo’riqnomalarni tashkil qilishda aniq maqsadlar zarurdir, chunki aniq rejalar elektron hukumatni qo’llab quvvatlashda muhim ahamiyatga egadir. Yangi loyihalar uchun yangi qonuniy o’zgartirish kiritishning rejasini tuzish xam ko’p vaqtni talab qiladi. Shuning uchun elektron hukumat muvaffaqiyatga erishishida quyidagi qonunlar qabul qilinishi kerak:

• 
  Elektron hukumat to’g’risidagi qonun;
  
• 
  Mahfiylik va unga doir muammolar to’g’risidagi qonun;
  
• 
  Axborot xavfsizligi to’g’risidagi qonun;
  
• 
  Axborot tizimlari va bizness jarayonlardagi o’zgarishlarga doir qonun;
  
• 
  Hukumat AKT infrastrukturasi va integratsiyalashgan ma’lumotlar markaziga asos solish to’g’risidagi qonun;
  

Tashkilotlararo kelishuv
Tashkilotlararo kelishuv strukturasi ma’lum yo’nalishdagi tashkilotlarga yo’l ko’rsatuvchi mexanizmdir. Bu kelishuv juda ham muhimdir chunki hukumat bilan hamkorlikni mustahkamlaydi. Bu kelishuv hamkorlik va tezkor amalga oshirishni ta’minlashni talab etadi.
Tashkil etuvchilik xarakteriga ega bo’lgan kelishuvni rejalashtirish uchun quyidagilar muhimdir:

• 
  Majburiyatga asoslanib mustahkam hamkorlikni ximoya qilish;
  
• 
  Axborot texnologiyalar boshqaruvini rejalashtirish va menejmentini o’zgartirish;
  
• 
  Byudjetni shakllantirish va uni amalga oshirish;
  
• 
  Muvofiqlik va hamkorlik;
  
• 
  Monitoring va ishning sifatini baholash;
  
• 
  Texnologiyani etkazib beruvchi tashkilotni boshqarish;
  
• 
  Hukumat xususiy sektori va fuqarolar hamkorligi.
  

BPR - Biznes jarayonlarni maqbullashtirish
Elektron hukumatning asosiy vazifasi hukumatni yangidan tuzish hisoblanadi. Haqiqatan ham, muvaffaqiyatli elektron hukumat biznes jarayonlarga asoslanadi. Biznes jarayonidagi innovatsiya bu BPR (Business Process Reengineering)dir. BPR bu - ishni olib borish jarayoni oqimi yoki pog’onalararo oqimini qayta ishlab chiqish bilan jarayonning samaradorligini oshirish tushuniladi (rasm 2.1).

1.