Вазирлиги М. Улуғбек номидаги Самарқанд Давлат Архитектура-қурилиш

Қирқимнинг биринчи қоидаси
ғишт терилган конструкция сиқилишга, 
чўзилишга нисбатан жуда яхши ишлайди, шунинг учун ғиштларни қаторма қатор, 
таъсир этувчи кучга перпендикуляр жойлаштириш керак. 
Босимни битта ғиштдан иккинчисига узатилиши ғишт қаторларини бир-бирига 
тегиб турган ҳамма юзаси бўйлаб тарқалсин. 
Қирқимнинг иккинчи қоидаси
конструкцияга таъсир этувчи куч таъсирида 
сурилишини ёки учиб (ёрилиб) кетишини таъқиқлайди. Бунинг учун бир-бирига 
тегиб турган ғиштларнинг ён томонлари ётқизиқ (постель) юзаларга 
перпендикуляр бўлиши керак. 
Қирқимни учинчи қоидаси
ғишт терилган конструкцияни бир хил ишлашини 
таъминлашга ва қатламланиш хавфсизлигини йўқотишга қаратилган. Ғишт 
терилгандан сўнг унинг яхлитлигини таъминлаш учун, улар орасидаги тик 
чокларни боғлаш йўли билан жойлашиши керак, яъни терилаётган қаторнинг 
айрим ғиштлари остки қаторнинг тик чокларини устига тўғри келадиган қилиб 
қўйилади (бунда узунасига ва кўндалангига жойлашган чоклар назарда 
тутилмоқда). 
Ғишт-тош теримида конструкцияни мустаҳкамлиги қатор чокларини ўзаро 
боғланишига боғлиқдир. 
Конструкцияларни барпо этишда ғиштларни тўлиқ териш бир қаторли 
(занжирли) ва кўп қаторли (3, 4, 5, 6 қаторли) чокларни боғлаш усулида 
бажарилади. 
Бир қаторли (занжирли) тизим
ҳар хил турдаги ғиштларни ва тошларни 
теришда қўлланилади. Ушбу тизимда ғиштларни девор узунлигига нисбатан 
кўндалангига жойлаш қаторлари узунасига жойлаш қаторлари билан алмашади, 
чокларни боғлаш учун бўйламасига жойлашадиган қатор ғиштлари 
¼
ғиштга 
суриб терилади. 
Кўп қаторли тизимда
,
масалан 6 қаторли теримда девор узунлигига 
нисбатан 1 қатор кўндалангига терилган ғиштлар 5 қатор узунасига терилган ғишт 
қаторлари билан алмашади. 

---

Биринчи қаторни тик чоклари 2 - қатордаги чокларга нисбатан
¼ 
ғиштга 
сурилади, 3, 4,5,6 қатор ғиштларни тик чоклари 2 - қатор чокларига нисбатан 
½
ғиштга сурилади, 7-қаторга ғиштлар, яъни кўндаланг терилади.
Бир қаторли тизимга нисбатан олти қаторли тизимда ташқи қаторларга 
ғиштлар кам, ички (забутка) қаторларга кўп терилади. Бу тизимнинг ютуғи, ташқи 
қаторларни кўп холларда малакаси юқори ғишт терувчилар бажаради. 
Уч қаторли тизим, яъни проф. Л.И. Онишенко усулида уч қатор бир-бирига 
нисбатан 
½
ғиштга суриб узунасига терилган қатор, кўндалангига терилган бир 
қатор билан ёпилади. 
Бунда учта узунасига қўйилган қаторлардаги тик чокларни бир-бирига тўғри 
келишига рухсат этилади. Бу усул кўпроқ кенглиги 1 м дан ошмайдиган 
устунларни ва деразалар орасидаги деворларни теришда қўлланилади. 
Ғиштни деворга терган вақтда қуйидаги уч усулда амалга оширилади: 
«сиқиб териш», «суриб териш», «суриб, оққан қоришмани сидириб олиш».