Vazirligi jizzax politexnika instituti

Loyiha echimi.
Tuproqning fizik-mexanikaviy xossalarini aniqlaymiz.
I-jadvalda berilgan ma’lumotlarga binoan yumshoq lyoss uchun:
1. Boshlang‘ich yumshatilish koeffitsienti K_boshl.=1,25;
2. Qoldiq yumshatilish koeffitsienti K_qold.=1,065;
3. Yo‘l qo‘yilgan qiyalik tikkaligi 1: 0.5 (handaq yon devorlarni sun’iy mustahkamlanmagan holatida).
I. Yer ishlari hajmini hisoblash.
1. Handaq hajmi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:

bu erda: H=2.3m – handaq chuqurligi;
s=35 m – handaqni eni;
d=46 m – handaqni uzunligi;
Handaqni yuqori yuza o‘lchamlarini (“a” va “B”) topish

V=4095-40*8*2.3=4095-736=33592. Bo‘lajak binoning hajmini umumiy handaqdagi tuproqni 80% deb qabul qilamiz, ya’ni
.
3. Qurilish maydonida o‘yiqlarni qayta to‘ldirish uchun qoldiriladigan tuproqni hajmi.
4. Handaqga kirish uchun tushish yo‘li qiyaligi 1:10 (m^’=10) nisbat bilan qabul qilinadi.
`

Tuproqlarning fizik-mexanikaviy xossalari.

1-jadval

№	Tuproqlar	Solishtir. og‘irlik,m^3.	K bosh.	K qold.	Tuproqning guruhi		Harxil chuqurlikdagi qiyaliklarni tiklash, m.
					Eksk. uchun	Buld. uchun	1,5 gacha	1,5-3 gacha	3 va undan ortiq
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.	Yog‘liq tuproq Karbonli tuproq Og‘ir tuproq Yumshoq lyoss Qotgan lyoss Engil sog‘ tuproq Og‘ir sog‘ tuproq Qumloq Yumshoq qora tuproq Qotgan qora tuproq SHag‘al-mayda tosh.	1,8 1,95 2,0 1,6 1,8 1,75 1,75 1,65 1,3 1,2 1,75	1,27 1,3 1,3 1,2 1,27 1,27 1,45 1,45 1,25 1,25 1,18	1,055 1,075 1,075 1,045 1,055 1,045 1,065 1,04 1,065 1,065 1,065	II III IV I V I II I I II I	III III III I III I II II I II II	1:0 1:0 1:0 1:0,25 1:0 1:0 1:0,25 1:0,25 1:0,25 1:0,25 1:0,5	1:0,25 1:0,25 1:0,25 1:0,5 1:0,5 1:0,5 1:0,5 1:0,67 1:0,5 1:0,5 1:1	1:0,5 1:0,5 1:0,5 1:0,75 1:0,5 1:0,75 1:0,75 1:0,85 1:0,75 1:0,75 1:1

5. Tushish yo‘li qiyaligidagi tuproq hajmi:

6. Tushish yo‘li qiyaligiga qayta tushirish uchun qoldiriladigan tuproq hajmi:
7. Qurilish maydonidan olib chiqiladigan tuproqning hajmi

8. Qurilish maydonida qoldirilgan tuproq hajmi:
V₄=630+112=722 m³
I-chi variant. To‘g‘ri cho‘michli ekskavator handaqda tuproqni qazib transportga ortishda ishlaydi. Tuproqning ortiqchasi
berilgan masofaga olib ketiladi. Qayta to‘kish uchun qurilish maydonchasida qoldiriladigan tuproq o‘zito‘kar mashinalarda olib chiqib qurilish maydonchasidagi ag‘darmalarga to‘kiladi. Agar ekskavatorning bo‘shatish balandligi bo‘yicha imkoniyat bo‘lsa, tushish yo‘li qiyaligini butunlay (handaq chuqur bo‘lmay ekskavatorning bo‘shatish balandligi katta bo‘lsa) yoki qisman ag‘darmaga qaziladi.
Tushish yo‘li qiyaligini qolgan qismi o‘zito‘kar mashinalarga ortish bilan qaziladi.


II-chi variant. Handaqda tuproq draglayn ekskavatori bilan transportga ortiladi va ag‘darmalarga to‘kiladi.
III-chi variant. Qayta to‘kish uchun kerak bo‘lgan tuproq buldozer bilan qaziladi. Qolgan tuproq to‘g‘ri belkurakli ekskavator
bilan transportga ortib qaziladi.
2-jadvaldan ko‘rinib turibdiki 0,8 dan 6 ming m³ gacha bo‘lgan tuproq ishlari hajmi uchun cho‘mich hajmi 0,25 dan 0,4 m³ gacha bo‘lgan ekskavatorlarni qo‘llasa bo‘ladi. Bizning loyihada 1 guruh tuproq bo‘lgani uchun, cho‘mich yaxlit kesuvchi milkli yoki cho‘michi tishli bo‘lgan ekskavatorlar qo‘llansa bo‘ladi. CHo‘michi yaxlit kesuvchi milkli ekskavator faqat I-III guruh tuproqlar uchun qo‘llanishini e’tiborga olish kerak.
Ekskavatorni YAMvaN(ENiR)dagi pasportlari bo‘yicha (E 2-1-7 v E 2-1-9) tuproqni qazish uchun to‘g‘ri cho‘michli ekskavatorni qabul qilish mumkinligini aniqlaymiz.

1. 
   E-302 cho‘michi tishli – 0,3 m³.
   
2. 
   E-304 cho‘michi yaxlit kesuvchi milkli – 0,4 m³.
   
3. 
   E-2621A – gidravlik uzatkichli (privod) – 0,25 m³.
   

Draglayn ekskavatorlari.

1. 
   E-302 cho‘michi tishli – 0,35 m³
   
2. 
   E-304 cho‘michi yaxlit kesuvchi milkli – 0,4 m³.
   
3. 
   E-304G – cho‘michi tishli – 0,4 m³
   

E-302 va E-304 to‘g‘ri cho‘michli ekskavatorlar N_t=3,4 m to‘kish balandligiga ega. Bunda handaq chuqurligi 3m bo‘lgani uchun ekskavator handaqga tushish yo‘lini o‘zi qaziy oladi, to‘kish balandligi N_t=3,3m bo‘lgan E-2621A ekskavatori esa ag‘darmaga handaqga tushish yo‘lini faqat yarmini qaziydi, ya’ni qolgan tuproq esa transportga ortiladi.
Har bir qayd etilgan ekskavatorning ish vaqtini va ishining tannarhini aniqlaymiz (3-jadval). Ishlab chiqarish ishlari variantlarini solishtirish uchun texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarni 4-jadvalga kiritamiz (ularni hisoblash jarayonida).
ISHNI OLIB BORISH UCHUN MASHINA VA MEXANIZMLAR TANLASH.
Ekskavatorning tavsiya etiladigan quvvati
2-jadval

Tuproq ishlari hajmi, ming m^3 da		Ekskavator cho‘michi hajmi, m^3da
dan	Gacha	dan	gacha