Vazirligi I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Yaqin o`rin bosuvchi tovarlarning mavjudligi. O`rnini bosuvchisi bor bo`lgan tovarlar ko`proq elastik talabga ega, chunki bir tovar o`rniga boshqasini sotib olish iste’molchilar uchun osonroq. Masalan, saryog` va margarin bir-birini o`rnini bemalol bosadi. Margarin narxi o`zgarmaganda saryog` narxining biroz ko`tarilishi saryog`ning sotilish miqdori tushushiga sabab bo`ladi. Bunga zid
holda, tuxumning o`rnini bosadigan tovar bo`lmagani uchun tuxumga bo`lgan talab saryog`ga nisbatan kamroq elastik bo`ladi.
Zaruriyat hashamatga qarshi. Zaruriyatga bo`lgan talab odatda noelastik bo`ladi, lekin hashamat elastik talabga ega. Shifokorlarga tashrif buyurish narxi oshgan vaqtda, odamlar ular bilan uchrashish sonini keskin kamaytirmaydi. Lekin yelkanli qayiq narxi oshsa, unga bo`lgan talab sezilarli darajada pasayadi. Chunki odamlar shifokorga zaruriyat uchun borishadi, yelkanli qayiq esa hashamat hisoblanadi. Albatta, tovarlarning zaruriyat yoki hashamat ekanligi ularning ichki xususiyatlariga bog`liq emas, balki xaridorlarning xohishiga bog`liq. Sog`lig`iga kamroq munosabatda bo`lgan dengizchi uchun yelkanli qayiq talab elastikligiga ega bo`lgan zaruriyat bo`lishi
mumkin va shifokorga borish elastik talabga ega bo`lgan hashamat bo`lishi mumkin.
Bozor tavsifi. Har qanday bozor talab elastikligi bozor chegaralarini qanday chizishimizga bog`liq. Tor doirada aniqlangan bozor keng doirada aniqlanganidan ko`ra elastikroq talabga ega, chunki tor doirada aniqlangan tovarlar uchun bir- birini o`rnini bosuvchi tovarlar topish oson. Misol uchun, oziq-ovqat noelastik talabga ega, chunki oziq-ovqatning o`rnini bosadigan tovar mavjud emas. Muzqaymoq elastik talabga ega, chunki disertga muzqaymoqdan boshqa narsa olsa ham bo`ladi. Vanillin muzqaymog`i juda ham elastik talabga ega, chunki muzqaymog`ning ko`plab boshqa tamlilari uning o`rnini bosadi.
Vaqt birligi. Tovarlar odatda uzoqroq vaqtda ko`proq elastik talabga ega bo`lishadi. Benzin narxi oshganda, birinchi oylarda unga bo`lgan talab miqdori biroz kamayadi. Lekin, vaqt o`tgan sayin, odamlar yoqilg`i tejaydigan mashinalar sotib olishadi, jamoa transportidan ko`proq foydalanishadi va ish joylariga yaqin joyga ko`chishadi. Bir necha yil ichida benzinga bo`lgan talab sezilarli darajada tushadi.