Vazirligi I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Tayanch tushunchalar:Bozor, raqobatdosh bozor, talab miqdori, talab qonuni, talab jadvali, talab egri chizig’i, normal Tovar, past Tovar, o`rin bosuvchi, to`ldiruvchi, taklif hajmi, taklif qonuni, taklif jadvali, taklif egri chizig’I, Muvozanat, muvozanatli narx, muvozanatli hajm, Ortiqchalik, Taqchillik, talab va taklif qonuni

Nazorat savollari

1. 
   Raqobatli bozor nima? Mukammal raqobatli bozor turlarini qisqacha tasvirlang.
   
2. 
   Talab jadvali va talab egri chizig’i nima va ular qanday bog’liq? Nima sababdan talab egri chizig’i pastlashadi?
   
3. 
   Iste’molchi ta’bining o`zgarishi talab egri chizig’ining harakatiga qanday ta’sir ko`rsatadi? Narxning o`zgarishi talab egri chizig’iga qanday ta’sir ko`rsatadi?
   
4. 
   Popeyening daromadi kamaydi va natijada u ko`proq ismaloq sotib ola boshladi. Ismaloq past tovarmi yoki normal tovarmi? Popeyening ismaloquchun talab egri chizig’i qanday bo`ladi?
   
5. 
   Taklif jadvali va taklif egri chizig’i nima va ular qanday bog’liq? Nima sababdan talab egri chizig’i o`sadi?
   
6. 
   Ishlab chiqarish texnologiyasining o`zgarishi taklif egri chizig’ining o`zgarishiga sabab bo`ladimi? Narxning o`zgarishi taklif egri chizig’ining o`zgarishiga sabab bo`ladimi?
   
7. 
   Bozor muvozanatiga ta’rif bering. Bozor muvozanatiga ta’sir etuvchi omillarni tasvirlang.
   
8. 
   Pivo va pitsa o`rin to`ldiruvchilardir, chunki ular birgalikda rohatlanish uchun foydalaniladi. Pivo narxi oshsa, pitsa uchun taklif, talab, talab miqdori, taklif hajmi va narx qanday bo`ladi?
   
9. 
   Narxning bozor iqtisodiyotidagi roli haqida tushuncha bering.
   

IV-BOB. ELASTIKLIk VA UNI HISOBLANISHI⁶

Faraz qiling Amerikada ba’zi hodisalar benzin narxini oshiradi. Bu dunyoni neft bilan ta’minlashga halaqit beradigan o`rta sharqdagi urush, neft talabini oshiradigan Xitoy iqtisodiyotidagi portlash yoki Kongress tomonidan joriy qilingan benzinga yangi soliqlar bo`lishi mumkin. Qo`shma Shtatlardagi iste’molchilar bunday yuqori narxga qanday munosabatda bo`ladi?

Keng miqyosda bu savolga javob berish oson. Iste’molchilar kamroq sotib olishadi. Bu oddiygina talab qonunidir. Lekin siz aniqroq javob xohlashingiz mumkin. Benzin iste’moli qanchagacha tushushi mumkin? Bu savolga elastiklik tushunchasidan foydalangan holda javob berish mumkin.
Elastiklik bozordagi o`zgarishlarga qancha sotuvchi va xaridorlar javob qaytarganliklarini o`lchaydigan birlik. Ba’zi hodisa yoki siyosat bozorga qanday ta’sir qilayotganini o`rganayotganda, nafaqat uning ta’sir yo`nalishini, qolaversa ularning ko`lamini ham baxslashamiz. Elastiklik ko`plab hollarda foydali hisoblanadi. Biz buni bo`lim oxirigacha ko`rib chiqamiz.
Davom etishdan oldin, siz benzin haqidagi savolning javobiga qiziqayotgandirsiz. Ko`plab tadqiqotlar benzin narxlariga iste’molchilarning munosabatini o`rganishgan va ular qisqa muddatdan ko`ra uzoq muddatda talab miqdori kam bo`lishini aniqlashgan. Benzin narxida 10 % o`sish uning iste’molini bir yildan so`ng 2.5 % ga, besh yildan keyin esa 6 % ga tushiradi. Chunki odamlar kamroq mashina haydashadi va yoqilg`i tejaydigan mashinalardan foydalanishadi. Bu ikki hodisa talab egri chizig`ida va uning elastikligida aks etadi.

1.