Vazirligi buxoro davlat

Ablaqi layl-u nahoringga minib chopmoq edim.


Qof to qofi jahon ovozai husnung uchun
Mili Iskandar olib tablingni man qoqmoq edim.


Mashrabo, umrung Xo’tan dashtida o’tti qon yutub,
Po’stunumni chini kokulung bila cholmoq edim.
Mazmuni:


1-bayt


Ey yor ishqing o’tida men quloy qolmoq edim,
Oldingi kokuldek, boshingdan yuz marta aylanmoq edim.


Shoir Ey sanam deb yorga murojat qilyapti, baytda tashbeh san’ati qo’llangan.


2-bayt
Bu muhabbatga yetmoqlik uchun bir necha oy-u yil harakat qildim,
O’qurug’ iting bilan yilqingni qaytarmoq edim,


3-bayt
Necha yildan beri vaslingga yetish uchun
Kecha-kunduz otiga minib chopmoqchi edim.


Shoir ushbu baytda kecha va kunduz ni tezuchgir otga ( Ablaqi layl-u nahor) o’xshatish orqali tashbeh sa’atidan foydallanga. Shuningdek, tazod san’ati bor. Layl—kechasi, tun; nahor—ertalab, sahar.


4-bayt
Jahonda husning ovozasi to Qof tog’icha
Iskandar nayzasin olib nog’ora qoqmoq edim.


Baytda Qof to qof, Iskandar so’slari keltirish orqali talmeh sa’natidan foydallangan.


5-bayt
Mashrab umring Qashqarda o’tti, qon yutib,
Po’stinimni kokiling bilan cholmoq edim
‘’ To olami zohirga kelib, man guzar ettim’’ deya boshlanuvchi g’azali tahlili:


To olami zohirga kelib, man guzar ettim,
Tark ayladimu qot’I nazar ettim.


Ahvoli dilim ayg’oli bir mahrame topmay,
Zulmungni qarindoshu, g’amimgni – padar ettim.


Bir qushki cho’loq soyada parvoz etayin deb,
Gul g’unchalarin belga suqub bol-u par ettim.


Dushmanga duchor etmak uchun harba topolmay,
Do’stim qo’lini tuttumu tig’I tabar ettim.


G’am shomig’a kulbamga guzar etti xayoling,
Ko’z Yoshi, yurak qoni bilan mohazar ettim.


Savdoi sari zulfing uchun necha mahaldur,
Jon kishvarini buzdumu zeru zabar ettim.


Bir martabada yurmas uchun shoh va darvesh,
Bas jandani kiydim o’zimi darbadr ettim.


Ko’tahnazar bo’lmasa deb xasta bu Mashrab,
Ming ma’nini bir nuqta bila muxtasar ettim.
Mazmuni


1-bayt
Yorug’ olamga kelib, men kechdim dunyodan
Qa’ti nazar tark ayladim, dunyodan


Shoir dunyo tashvishlariyu, ne’matlaridan kechib, tarkidundunyo qilganligini aytyapti.


2-bayt
Yuragimga yaqin bir sirdosh topolmadim,
Zulmingni qarindosh, g’amingni otam dedim


Baytda tanosub san’ati qo’llangan.


3-bayt
Bir cho’loq qushdek soyangda parvoz qillayin deb,
Belimga gul g’unchalaridan pat va qanot qildim


Baytda qush, pat, qanot so’zlarini keltirish orqali tanosub san’atidan foydalangan.


4-bayt
Dushmanga duchor etmaslik uchun
Do’stimga qo’limni tutdim-u bolta ettim.


Baytda tazod san’ati qo’llangan. Do’st—dushman;


5-bayt
Xayolim g’am shomiga cho’mdi
Yegulik o’rniga ko’z Yoshi, yon yuttim.


Baytda tanosub san’ati qo’llangan.


6-bayt
Vaslingga yetmoq savdosi tushgan mahaldan beri
Jondan kechdimu hammayoqni ostin-ustin qildim.
7-bayt
Bir tanada shoh va darveshlik sig’masligi uchun,
Qalandar kiyimini kiydimu, darbadar ketdim,


Ushbu baytda shoir bir tana shoh va darveshlik sig’maslikni tushunib, shohlikdan kechib, darveshlik qilganiga ishora qilyapti va baytda shoh va darvesh so’zlarini qo’llash orqali tazod sa’atidan foydalangan.
8-bayt
Mashrab ko’pchilik undan bu yo’ldan qaytishini aytganda,
Javobni bir so’z bilan qisqa qilganligini aytyapti.

‘’Netgum sanmo, ishqing o’tida vatan ettim’’ deya boshlanuvchi g’azali tahlili:

Netgum sanamo, ishqing o’tida vatan ettim,
Har tori mo’yim sham kabi shu’lazan ettim.


Qon yig’ladi ko’z, qoldi tanim qon arosinda,
Har qatrani tan tog’ida la’li Yaman ettim,


G’am tog’in alam teshasi birla qozadurman,
O’lg’uncha xayolingni topib Ko’hkan ettim.


Jannat bila kavsar suyini og’zzimga olmay,
La’ling g’ami zahr edi shahdishikan ettim.


O’tlar tutoshur gar qafas ursam hama jong’a,
Ishq ahlig’a o’tlug’ yurakimni dahan ettim.


Cayd o’lg’usi har kim kelur oldimg’a, qutulmas,
Nechunki ko’ngil shu’lasi birla rasan ettim,


Sabr ayladi ul gulshani ishq ichra navolar,
Har bulbul-u to’ti edi zog’u zag’an ettim.


Mashrab tanining zaxmlari bo’ldi gulafshon ,
O’ldum g’ami ishqingda bu guldan kafan ettim,