Vazirlar mahkamasi huzuridagi toshkent islom universiteti xodjayeva m. S

 
Mavzu 14. FAT jadvali haqida 
 
Reja: 
Element haqida tushuncha,
VFAT fayl sistemasining ishlatilishi,
FAT va VFAT32 fayl sistemalari, fayl atributlari haqida 
Tayanch iboralar: 
fayl atributi, katalog atributi, tom atributi. 
Bu jadval xotirada ikkinchi –sektordan boshlab joylashadi va har bir klaster 
uchun element tuzadi. Xo'sh, element nima Fayl haqidagi axborot element 
deyiladi. FATning 1 bayti diskning tipini bildiradi. Agar 1 baytda FE turgan 
bo'lsa, 8 ta sektorli 1 yoqlama disketa. 
Agar FC bo'lsa, 9 sektorli 1 yoqlama disketa,agar FF turgan bo'lsa, 8 sektorli 2 
yoqlama, agar FD turgan bo'lsa, 9 sektorli 2 yoqlama, F9 bo'lsa, 1,2 MB li 1 
yoqlama disketa (525) F8 bo'lsa, vinchesterligini bildiradi. FAT elementi 3 ta 16 
lik raqamdan iborat. Agar 000 bo'lsa, bu bo'sh. FF7 bo'lsa, bu foydalanilmaydigan 
klaster. Agar FFF bo'lsa, bu faylning oxirgi klasteri. Bulardan tashqari bo'lsa 
faylning keyingi klasterining nisbiy adresi bo'ladi. Operasion sistema FATdagi 
axborotdan foydalanib, faylni operativ xotiraga joylashtirish uchun quyidagilarni 
bajaradi: 
1.
Faylni nomi va tipi bo'yicha qidiradi. 
2.
Katalogdan fayl joylashgan 1-nisbiy sektorning holatini aniqlaydi va 
sektordagi axborotni buferga joylashtiradi. 
3.
FAT elementidan 2 sektor nomeri aniqlanadi. Bu sektorda fayl davomi 
qayerda joylashganligini ko'rsatadi. FFF bo'lsa, fayl tugaganini bildiradi. 
VFAT va FAT32 fayl sistemalari. 

Standart FAT ga (ya'ni u 8.3 formatida ishlatiladi) yana 2 ta qo'shildi. 

Bular: VFAT –virtual FAT, u Windows-95 va Windows –NT4.0 ishlatiladi. 
Hozirda FAT32 Wind.M va barcha Windows 2000 oilasida ishlatiladi. VFAT 
fayl sistemasi birinchi marta Windows for Workgroups 3.11 da himoya rejimida 
faylli kirish-chiqish uchun ishlatiladi. Windows paydo bo'lishi bilan VFATga 
LFN-(long file name) fayllarning uzun nomlari qo'shildi va u oldingi 
muvofiqligini saqlab qoldi. VFAT32 razryadli himoya rejimining drayverlarini 
ishlatadi. VFAT qattiq diskga bo'lgan barcha murojaatlarini qayta ishlaydi va 
barcha fayl amallari uchun 32 razryadli kodni ishlatadi. FAT va VFAT fayl 

---

49 
sistemasining asosiy kamchiligi- katta xajmli mantiqiy diskni klasterlashdagi 
yo'qotish va mantiqiy disk xajmiga bo'lgan chegaralanishdir. 
Shuning uchun Windows OSR2 operasion sistemasida VFAT o'rniga yangi 
FAT32 ishlab chiqildi. FAT32 mustaqil 32 razryadli to'liq fayl sistemasi 
hisoblanadi. Va u oldingi FATlarning to'ldirishi va qayta ishlashidir. FAT32 ning 
oldingilaridan prinsipial farqi, u disk sohasini samarali taqsimlaydi. FAT32 
kichik xajmdagi klasterlardan foydalanadi. Oldingi FATlarda 1 tomda 65535 ta 
klaster bo'lar edi, undan tashqari ona (ilidz) katalogda 512 tagacha fayl bo'lishi 
mumkin edi. Agar diskning xajmi oshsa, mos ravishda klasterlarning ham razmeri 
oshadi. FAT32da esa 8GB li disklar uchun ham 4 kBli klasterlardan 
foydalaniladi. Natijada FAT16 ga nisbatan anchagina disk xotirasi tejaladi. 
(o'rtacha 10-15%) FAT32 da ildiz katalog klasterlarning oddiy zanjiri sifatida 
saqlanadi. Diskning ixtiyoriy joyida saqlanishi mumkin. FAT32 da faylning nomi 
256 tagacha bo'lishi mumkin bo'lsa, ham Microsoft uning 75-80 tagacha berishini 
tavsiya qiladi, chunki elementlar soni oshib ketib ishlash qiyinlashadi. 
Katalogdagi elementning 12 baytida fayl atributlari saqlanadi. 
Fayl atributlariga quyidagilar kiradi: 

Arxiv atributi (A-archive) – bunda fayl shunday dastur bilan ochilganki, 
faylda o'zgarish qilish mumkin bo'lishini ko'rsatadi: 

Katalog atributi (D-directory) bu berilgan element katalogi faylni emas, 
balki quyi katalogni ko'rsatadi: 

Tom atributi (V-volume) – ildiz katalogdagi faqat 1 ta element katalogida 
foydalanadi: 

Sistemali atribut (S-system) – bunda fayl operasion sistemasining qismi 
sifatida ko'rsatadi: 

Yashiringan atribut (H-hidden) – bunga doimiy ro'yhatda ko'rinmaydigan 
Dir komandasi bilan chiqariluvchi atributlar kiradi: 

"faqat o'qish uchun" atributi – bu berilgan faylda o'zgartirish qilinmasligini 
ko'rsatadi. Bu atribut asosan foydalanuvchi xatoligidan himoya qilishda 
foydalaniladi, ya'ni klyuchevoy faylni o'zgartiradi yoki o'ylamasdan udaleniye 
qilishda FAT12 va FAT16 ning rezerv bandi. Bu band nollar bilan to'ldiriladi va 
rezervlangan qiymatlar hisoblanadi. FAT32 diskida bu bayt fayl haqida turli 
ma'lumotni tashkil qiladi, rezerv (NT)-bu DOS yoki Windows 9x ishlatilmaydi, 
lekin Windows NT qo'llanilishini ko'rsatadi.