Vazirlar mahkamasi huzuridagi toshkent islom universiteti xodjayeva m. S

Nazorat uchun savollar: 
1.MS DOS da operativ xotiraning taqsimlanishi qanday amalga oshiriladi? 
2. Windows 95-98 operativ xotira taqsimlanishi 

---

32 
Foydalanish uchun adabiyotlar 
1.
A.V.Gordeyev, A.YU.Molchanov Sistemnoye programmnoye 
obespecheniye Uchebnik Piter, 2001g. 
2. Shafrin YU. «Osnovo' kompyuternoy texnologii», M:1997g. 
3. Simonovich i dr. «Spesialnaya informatika» M:, AST press, 1998.
 Translyatorlar 
Reja: 
Translyator, kompilyator tushunchalari 
Interpretatorning vazifasi, translyatordan farqi 
Ekvivalentlik tushunchasi 
Tayanch iboralar: 
translyator, ekvivalentlik, kompilyator, dasturiy ob'yekt, 
ob'yekt, 
 
Translyator- bu kirish tilidagi programmani unga ekvivalent bo'lgan natijaviy 
chiqish tilidagi programmaga o'giruvchi programmadir. Translator- tarjimon 
ma'nosini anglatadi. Ta'rifda 3 marta programma so'zining ishlatilishi bejiz emas, 
chunki translyator ichida har doim 3 ta programma ishlatiladi. Birinchidan, 
translyator o'zi programma, u hisoblash sistemasini tizimli dasturiy ta'minoti 
tarkibiga kiradi. U mashina komandalari va axborot majmuidan tashkil topgan. 
Ikkinchidan translyator kiruvchi axborot sifatida kiruvchi programmaning matni, 
ya'ni qaysidir programmalash tilida yozilgan komandalar ketma-ketligi 
tushuniladi. Uchinchidan translyatorning chiquvchi axboroti bo'lib, natijaviy 
programma matni hisoblanadi. Chiquvchi programma translyatorning chiqish tili 
sintaksisi qoidalari asosida quriladi. Uning ma'nosi, esa chiqish tilining 
semantikasi bilan aniqlanadi. Translyator aniqlanishida asosiy talab bu kiruvchi 
va chiquvchi programmalarning ekvivalentligidir. Ekvivalentlik deganda kirish 
va chiqish tillarining semantikalari bir-biriga ma'no jihatidan mos kelishiga 
aytiladi. Bu talab bajarilmasa translyator hech qanday ma'noga ega emas. Agar 
kiruvchi programma sintaksis va semantika jihatidan to'g'ri yozilgan bo'lsa, 
translyatsiya tilining natijasi sifatida natijaviy programma hosil bo'ladi. Agar 
kiruvchi programma bitta bo'lsa, translyator ishining natijasi sifatida shu xato 
haqida axborot chiqadi (odatda shu xatoning qayerdaligini va qanday xatoligi 
haqida izoh ham chiqadi. Bularga odatda simvol fayllari kiradi. Bu fayl dasturiy 
matndan iboratdir, shuningdek, fayl kiritish-chiqarish tilini tanlashi zarur. Demak, 
translyator yaratish uchun avvalo kiritish-chiqarish tilini tanlash kerak. Kirtish 
tilini unga ekvivalent bo'lgan chiqarish tiliga aylantirishda translyator tarjimon 
sifatida ishtirok etadi. Masalan, S tilidan, Assembler tiliga translyasiya dasturi 
tarjimadan farqi yo'q. Translyator ishining natijasi samarali bo'lishi uchun 
boshlang'ich dastur matni to'g'ri bo'lishi kerak,ya'ni sintaksis-semantik jihatdan 
kiritish tili xatosiz yozilgan bo'lishi kerak. 

---

33