Vazirlar mahkamasi huzuridagi toshkent islom universiteti xodjayeva m. S

Operatsion tizimlarning asosiy vazifalari va ularning turlari 
Operatsion tizimlarlarning asosiy vazifalari. Operatsion sistemalarning 
(tizimlarning) (OS) asosiy vazifalari– foydalanuvchining EHM bilan muloqatni 
soddalashtirishdir. Bundan tashqari, OSning muhim vazifasi-tizimli programma 
taminotining elementlari bo’lgan translyator, yuklagichlar va monitorlar uchun 
qulay interfeys yaratishdir.
Tizimli programma taminot (TPT) apparat vositalar ustiga qurilgan 
ustqurtma bo’lib, u foydalanuvchini mashina bilan ishlashini o’ng’ay qiladi. 
EHM samaradorligini oshirish uchun OS EHM ning resurslarini boshqarishdek 
murakkab jarayonlarni amalga oshiradi. 
OSning asosiy vazifasi quyidagi sxemada keltiriladi. 
OS bilan foydalanuvchi o’rtasidan muloqot malum bir boshqaruv tilida 
amalga oshiriladi (RUN P). OSning foydalanuvchi uchun qulaylik nuqtai-
nazaridan ko’p ishlatiladigan xizmatlar uchun standart servis programmalariga 
ega. Masalan, READ(F) bunda mashina darajasidagi o’qish-yozishni amalga 
oshirishni OS o’z zimmasiga oladi. Bunday xizmatchi programmalar yechimdan 
masalalarning operatsion qamrovining bir qismi sifatida qaralishi mumkin. 
Garchi OS faqat programma taminoti ko’rinishi amalga oshirilgan deb hisoblansa 
ham, amallarning ma’lum birlari mikro-programmalar to’plamidan ko’rinishida 
programma-apparat vositalari orqali amalga oshirilgan. 
OS turlari.
OSlar foydalanuvchiga ko’rsatadigan interfeys turlari bo’yicha 
sinflarga ajratiladi. Lekin bu ajratish aniq (qat’iy) emas va sinflar ыzaro 
kesishishi mumkin. Quyida ma’lum bir shartlar (kriteriyalar) bo’yicha operatsion 
tizimlari sinflarga ajratish keltirilgan. 
Kriteriya 
1-sinf 
2-sinf 
1 
Muloqat turi bыyicha
Paketli qayta ishlash 
tizimsi 
Dialogli tizim 
2 
Foydalanuvchilar soni 
bыyicha 
Bir programmali 
tizim 
Multiprogrammalik tizim 
multiprotsessorlik tizim 
Bir programmalik tizimlarda faqat bitta foydalanuvchi ishlashi mumkin. 
Bu hol resurslar cheklanganligidan kelib chiqadi. 

---

9 
Multiprogramma tizimsida bir vaqtda bir nechta foydalanivchi masalalari 
yechilishi mumkin. Masalalar bir-biriga xalaqit bermasligi uchun OS har 
topshiriq uchun o’zining operatsion qobig’ini yaratadi. 
Multiprotsessorli tizimlarda bittadan ortiq protsessor ishlatiladi. Paketli 
qayta-ishlash tizimlarida topshiriq malumot (berilganlar) tashuvchilarida yozilgan 
(disklarda) boshqaruv operatorlari ketma-ketligi sifatida keladi va disklarni 
almashtirish kabi ishlardan tashqari, programmani o’qish va bajarishni OS o’z 
zimmasiga oladi. 
Dialog yoki interaktiv rejimda foydalanuvchilarning murojati vaqt 
taqsimoti tizimlari orqali ta’minlanadi. OSda foydalanuvchi tomonidan berilgan 
har bir buyruq, u kiritilgan zahoti bajariladi. Tashqi qurilmalardan kelayotgan 
signallarni qayta ishlash va tezda javob berish uchun real vaqt tizimlaridan 
foydalaniladi.