Vazi rli gi buxoro muhandi sli k- texnologi ya I nsti tuti " menej ment" kafedrasi


 2. 1. Bos hqaruvni ng kl assi k makt abl ari



Download 1,87 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/159
Sana19.05.2023
Hajmi1,87 Mb.
#941145
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   159
Bog'liq
N. Ziyavitdinova - Ijtimoiy menejment (1)

 
2. 2. 1. Bos hqaruvni ng kl assi k makt abl ari. 
Bos hqar uvni ng za monavi y il mi paydo bo`lishi. F. Teyl or no mi bil an bog’li q. 
O` z nazari yasi ni ng asosi y hol atl ari ni u «Fabri kani boshqarish» ( 1903), «Il mi y 
boshqar uv t a moyillari » ( 1911), «Kongr essni ng maxsus ko mi ssi yasi ol di da 
ko`rsat ma» (1912) ishl ari da ko`rsat di. Ular quyi dagilarga yo`naltiril gan:

eski, an`anavi y i sh usull ari ni al mashtiruvchi il mi y asosni ng yaratilishi, uni ng 
har bir el e menti ni il mi y tadqi q qilish; 

ishchil ar ni il miy mezonl ar asosi da t anl ash, ul ar ni o` qitish;

me hnat ni t ashkil etish ti zi mi ni j ori y qilishda ma` muri yat va i shchil ar o`rt asi da
ha mkorli k; 

ma` muri yat va ishchilar o`rt asi da mas` uli yat va mehnat ni
 
teng taqsi mlash.
Teyl or ti zi mi ni ng asosi da al ohi da i shchi me xnati ni muvofi ql ashtirish, i shl ab 
chi qarish j arayoni ni qayt a t ashkil etish, tashkil ot ni boshqarish j arayonl ari usuli 
yot adi. Teyl or ni ng aynan mana shu tizi mi sanoat kor xonal ari i shi da keng 
qo`ll anil moqda.
Teyl or ti zi mi ni t ashkil et uvchi t ashkilot da i shchi ni al ohida mexnati ni 
muvofi ql ashtirish va i shl ab chi qari shni qayt a t ashkil etish t ashkil ot mehnati va 
boshqar uvni ng u mu mi y ta moyill ari ni ishl ab chi qishdan boshl angan.
Kl assi k makt abni ng yana bir vakili A. Fayol’dir. U o`zi ni ng « Umu mi y va 
sanoat ma` muri yati » ( 1923) kit obi da ma` muri yat faoli yati t ahlili ga u mu mi y 
yondashuvni i shl ab chi qi shga va bu asosda ma` muri yl ashtirishni ng qat`i y maj buri y 
ta moyill ari ni shakll antirishga harakat qildi. Uni ng t a` ki dl ashicha, boshqarish - 
tasarr uf da bo`l gan bar cha resursl ar dan maksi mal i mkoni yatl ar ni i shga soli b
kor xonani uni ng maqsadi sari et akl ash. Fayol’ fi kri cha, ma` muri yatl ashtirish 
boshqar uvni ng bir qis mi ni t ashkil eti b, o`zi da yanada kengr oq i shl ab chi qarish, 
tij orat, moli ya, kredit, buxgalt eri ya hi sobi va ma` muri y vazifal ar o`aoli yati ni aks 
ettiradi. Fayol’ ma` muri y vazifalar ni tahlil qilar ekan, u 5t a el e ment ni: 
rej al ashtirish, t ashkilot, nazorat muvofi qlashtirish va ol di ni ko`rish el e mentl ari ni 
bel gil ab ber di.
Fayol’ ma` muri y faoli yat t a moyillari ni i shl ab chi qdi. Ul ar: mehnat ni ng 
taqsi mlani shi, xoki miyat, i nti zo m, boshchili k yakdilli gi
,
i ndi vi dual manf aatl ar ni ng 
u mu mi y manfaatlarga bo` ysunishi, rag’ batlantirish, mar kazl ashish, t engli k, 
tashabbus, kor porati v ruh.


18 
Kl assi k boshqar uv makt abi ni ng keyi ngi rivojl ani shi i kki asosi y yo` nalishda 
bor di: ishl ab 
chi qarishni
maqbull ashtirish 
va 
boshqar uvni ng 
u mu mi y 
mua mmol ari ni t adqi q etish. Bu bor ada G. Emerson, L. Ur vi k, M. Veber, G. For d 
ishl ari ni ta`ki dl ash l ozi m.
G. Emerson o`zi ni ng «Unu mdorli kni ng o`n i kki t a moyili » ( 1911) i shi da 
kor xonani boshqarish t a moyill ari ni ko`ri b chi qdi va s hakllantirdi. e merson 
fi kri cha, bunday t a moyill ar quyi dagil ar: 

ani q shakll antiril gan boshqar uv maqsadl ari

har bir yangi j arayonga isti qbol dagi maqsadl arni hisobga ol gan hol da sog’l om 
fi kr nuqt ai nazari dan yondashuv;

muvofi ql ashtiruvchi
 
masl ahat; 

i ntizo m;

personal ga haqqoni y munosabat; 

di spet cherli k; 

me` yor va j advall ar shar oitlari ni nor mall ashtirish;

mukof otl ash.
e merson boshqar uv va i shl ab chi qarishni t ashkil etish masal al ari ni hal 
etishda ko mpl eksli yondashuv zar urli gi ni biri nchi bo`li b ko`rsat di. 
L. Ur vi k, A. Fayol’ni ng asosi y hol atlari ni ri vojlantirdi va chuqurlashtirdi. U 
asosi y e`ti bor ni ras miy t ashkil etish t a moyi llari ni ishl ab chi qishga qarat di: 

Oda ml ar ni ng t uzil maga mosli gi. 

Ma xs us va bosh sht abni t uzish.

Huquq
 
va mas` uli yatni ko` yilishi. 

Nazor at kengli gi. 

Ma xs usl ashtirish.

Ani qli k. 
Sanoat kor xonal ari da i shl ab chi qarishni tashkil etishni mukammall ashtirish 
bil an G. For d shug’ ullangan. U F. Teyl or ti zi mi dan f oydal anishda ol g’ a qada m 
bosdi va uni keng i shl ab chi qarishda qo`lladi. SHu maqsadda For d ko` yi dagi 
boshqar uvni tashkil etish t a moyill ari ni qo`lladi: 

But un i shl ab chi qarish j arayoni, uni ng pog’ onal ari va al oqal ari ni ani q
rej al ashtirish va hisob- kit ob; 

Ish shar oitl ari ni rej alashtirish va hisobga olish;

Ho m ashyo, mat eri allar, mexani z ml ar, ishchi kuchi tayyorl ash;

Ishl ab chi qarishni st andart texnol ogi ya bo`yi cha a mal ga oshirish; 

Ishl ab chi qarishni muka mmall ashtirish yo`llari ni doi mo i zl ash;

Download 1,87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   159




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish