Vаriаnt №24 Individual talab va bozor talabi

Monopoliyaga qarshi davlat organlari tabiiy monopoliyalarning quyidagi faoliyatlari ustidan nazorat qiladi:

1) tabiiy monopoliya sub‘ekti asosiy vositalarga nisbatan mulk huquqini yoki foydalanish huquqini qo‘lga kiritadigan bitimlar ustidan (agar bunday asosiy vositalarning balans qiymati tabiiy monopoliya sub‘ekti o‘z kapitali qiymatining 10 foizdan ortiq bo‘lsa);

2) tabiiy monopoliya sub‘ekti asosiy vositalarning bir qismiga nisbatan mulk huquqini yoxud ularga egalik qilish va ulardan foydalanish huquqini xo‘jalik yurituvchi boshqa sub‘ektga o‘tkazadigan bitimlar ustidan (agar bunday asosiy vositalarning balans qiymati tabiiy monopoliya sub‘ekti o‘z kapitali qiymatining 10 foizdan ortiq bo‘lsa);

3) iste‘molchilarga etkazib beriladigan tovarlar hajmi bo‘yicha shartnomalarga rioya etilishi ustidan;

4) tovarlar narxini belgilash hamda narxlar (tariflar)ni qo‘llash tartibiga rioya etish ustidan;

5) tabiiy monopoliya sub‘ektlarining tashkil etilishi, qayta tashkil etilishi va tugatilishi ustidan.

Nazoratning boshqa bir xil usuli – bu tabiiy monopoliya sub‘ektlarining qiladigan ayrim xatti-harakatlari uchun tegishli ruxsat berish yo‘li bilan amalga oshirilib turiladi.

O‘zbekiston iqtisodiyotida tabiiy monopoliya sub‘ektlariga nisbatan o‘rnatilgan bunday nazorat usullari jahon amaliyotiga mos keladi va ular tabiiy monopoliya sub‘ektlarining o‘z ustun mavqeini suiiste‘mol qilishlarining belgilangan narxlarning asossiz oshirilishining oldini olishga, iste‘molchi manfaatlariga mos ravishda sifatli xizmat qilishga, tovar bozorlaridagi ularning ustun mavqeni qattiq nazorat qilib turishga qaratilgan.