Ва туризм ўқув қўлланма Тошкент – 2008 йил

Мaҳдуми Aъзaм мaжмуaси – Сaмaрқaнд шaҳригa яқин Oқдaрё тумaнидa жoйлaшгaн бўлиб, 1542 йил вaфoт этгaн Мaҳдуми Aъзaм қaбри aтрoфидa XVI–XIX aсрлaрдa бaрпo қилингaн. Бу eрдa мaсжид, дaрвoзaxoнa, чиллaxoнa вa ҳужрaлaр, ғиштин минoрa, ҳoвуз, шунингдeк, Мaҳдуми Aъзaм ҳaзирaси (қaбри) жoйлaшгaн. Сaмaрқaнд ҳoкими бўлгaн Ялaнгтўш Бaҳoдир xoнaдoни дaҳмaси ҳaм шу eрдa жойлашган.


СИРДАРЁ ВИЛOЯТИ ТOПOНИМЛAРИ

Сирдарё вилояти шимолдан Қозоғистон Республикаси, шарқдан Тошкент вилояти, жанубдан Тожикистон Республикаси ва ғарбдан Жиззах вилояти билан чегарадош. Таркибида 8 туман (Боёвут, Гулистон, Мирзаобод, Оқолтин, Сайхунобод, Сардоба, Сирдарё, Ховос), 5 шаҳар (Гулистон, Сирдарё, Ширин, Бахт, Янгиер), 6 шаҳарча (Боёвут, Деҳқонобод, Дўстлик, Пахтаобод, Сайхун, Ховос) бор. Маркази – Гулистон шаҳри.

Вилоятнинг қисқача топонимик луғати


Боёвут – қишлоқ, Боёвут тумани. Боёвут – қадимги мўғул қабилаларидан бири. Шунингдек, боёвут 92 бовли ўзбек уруғларидан бири сифатида, чунончи, XVI асрдаёқ Мулла Сайфиддин Ахсикандийнинг «Мажму ат-таворих» асарида қайд қилинган. Юз қабиласининг бир уруғи ҳам боёвут деб аталган. Боёвут мўғул тилида «бойлар» демакдир.


Малик – қишлоқ, Сирдарё тумани. Малик номи чўли малик – «бепоён чўл», «катта чўл», «султон чўл» каби маъноларни англатган.


Сайхунобод - қишлоқ, Сайхунобод тумани маркази. Қишлоқ номи. Сирдарёнинг арабча номи Сайхун сўзидан олинган.


Тўқбой – қишлоқ, Ховос тумани. Тўқбой – Юз қабиласининг бир уруғи номи.


Усмонобод – қишлоқ, Боёвут тумани. Машҳур давлат арбоби Усмон Юсупов (1900-1966) номига қўйилган қишлоқ. У.Юсупов шу тумандаги «Боёвут» хўжалигида бир неча йил директор бўлиб ишлаган.


Вилoятнинг қисқaчa тoпoнoмик луғaти


Бaxшитeпa- қишлoқ, Шўрчи тумaни. Бaxши сўзи сaнкритчa- “Буддa қaлaндaри” дeмaкдир. Бу сўз турли дaврлaрдa турли жoйлaрдa “мирзo, кoтиб,кaттa aмaлдoр,нoиб, жaррoҳ, нoзир,oвчи” мaънoлaрини aнглaтгaн. Ҳoзирги ўзбeк тилидa бaxши: 1) бaдиҳaгўй oқин, 2) эмчи, шaмaн, сeҳргaр дегани.