|
Yurak tonusining tasnifi
Kardiyak tovushlar miyokardning qisqarishi paytida klapanlarda hosil bo'ladi. Ohanglarning 3 turi mavjud:
doimiy: birinchi (sistolik) - qorincha sistolasi boshida, ikkinchisi (diastolik) - diastolning boshida paydo bo'ladi,
nomutanosiblik: uchinchi (protodiastolik) va to'rtinchi (presistolik),
bosqichma-bosqich: perikardton, mitral qopqoqning ochilish ohangi, sistolik klik.
Sog'lom odamda faqat doimiy ohanglar eshitiladi. Patologiyaning oraliq va bosqichma-bosqich dalillari mavjudligi.
Yurakning auskultatsiyasini qanday o'tkazish kerak?
To'g'ri natijani berish uchun yurakni tinglash uchun siz ba'zi qoidalarga rioya qilishingiz kerak:
shifokor bemorning o'ng tomonida joylashgan bo'lishi kerak,
bemor bir necha holatda bo'lishi kerak: tik holatda, chap va orqa tomonda yotish, shuningdek jismoniy mashqlar paytida
nafas olishning turli bosqichlarida auskultatsiya bo'lishi kerak,
yuqori tovushlarni tinglash uchun fonendoskopni, past tonnalarni stetoskopdan foydalanib,
tinglash maxsus punktlarda amalga oshiriladi,
Auskultatsiya ma'lum bir ketma-ketlikda amalga oshiriladi: uni yurakning tepasida boshlang, so'ngra aorta, trikuspid qopqog'i va o'pka arteriyasini tinglang, fonendoskop yoki stetoskopni bir joydan ikkinchi joyga o'tkazing.
2 E lektrokardiografiya. Ishlayotgan yurakning bioelektrik potensiallarini yozib
olib, yurak muskullarini tekshirish usuli. Norm al sharoitda yurakning boMmacha va
qorinchalari ketm a-ket q o ‘zg ‘alib turadi, natijada yurakning q o ‘zg‘algan va
q o ‘zg‘almagan qismida potensiallar farqi hosil b o ‘ ladi, yurak elektr toki manbayi
bo‘libqo!adi. Tana to‘qimalari elektro‘tkazuvchanlik xossasigaega boMgani uchun
yurakning elektr tokini tana yuzasidan m axsus asboblar yordam ida yozib olish
mumkin.
Yurak sikli vaqtida yurakning elektr maydonini ikki nuqtasida potensiallar farqini
yozib oluvchi egri chiziqqa - elektrokardiogramma (EK G ) deyiladi, tekshirish usuli
esa elektrokardiografiya deyiladi.
EKG birinchi 1887 yil A .D . U oller tom onidan yozib olingan bo‘lib, keng
qoMlanilmagan. V. Eyntxoven, A.F. Samoylov, T. Lyuis, V.F. Zelenin va boshqalar
(1903 y) joriy etgan usul keng k o ‘ lamda qoMlanilmoqda.
3 N orm al E K G d a 5 ta - 3 ta musbat va 2 ta manfiy tishlar tafovut qilinadi. Bu
tishlar y u rak d ag i q o ‘zg ‘alishlam ing tarqalishini o ‘zida aks ettiradi. Tishlar
qo‘zg‘algan va q o ‘ zg‘almagan joylar orasidagi potensiallar farqini o'zida aks ettiradi.
Yozib olingan to ‘g ‘ri chiziq izopotensial chiziq deb atalib, qo‘zg‘a!gan sohalar
orasida potensiallar farqi y o ‘qligini yoki qo‘zgalish shu sohani to ‘liqIigicha qamrab
olganligini anglatadi. Tishlar lotin harflari bilan belgilanadi: P, Q, R, S, T tishlar
oralig‘i segmentlar deb ataladi. Tishlar va segmentlar yig‘indisi esa interval deb
ataladi. U chta yirik tishlar, y a’ni P, R, T yuqoriga yo‘nalgan bo‘lib, musbat tishlar
deyiladi, ikkita kichik tish Q, S lar esapastga yo'nalgan bo'Iib, manfiy tishlar deyiladi
va izochiziqdan pastda joylashadi.
60-rasm. EKG chizmasi.
R tish chap v a o ‘ng boMmachalar qo‘zg ‘algandagi potensiallam ing algebraik
yig‘indisidir. U ning davom iyligi 0,1 se k g a teng. Voltaji esa 0-3 m v g a teng. RQ
segmenti q o ‘zg ‘alishlam i atrio-ventrikulyar tugunga o ‘tayotganligini anglatib,
izochiziqda 0,1 2 -0 ,2 sek davom.etadi.
Q, R, S, T kom pleksi qorinchalar m iokardida qo‘zg ‘alishiarpaydo bo‘lgani va
tarqalganligini anglatadi. Shuning uchun ham qorinchalar kompleksi deb ataladi.
Q orinchalam ing q o ‘zg ‘alishi, qorinchalararo to ‘siqning yurak uchi, o ‘ng
so‘rg’ichsimon m uskul va qorinchalar ichki yuzasining depolyarizatsiyasi EKG da
pastga yo‘nalgan Q tish bilan belgilanadi, voltaji 0 -0 ,3 mv. R tishlar EKG da eng
y u q o ri tis h h is o b la n ib , y u rak aso si v a q o rin c h a la r ta sh q i y u z a sin in g
qo‘zg‘alganligini anglatadi va voltaji 0 ,6 -1 ,6 mv ga teng.
216
www.ziyouz.com kutubxonasi
S tish qorinchalar m iokardini q o ‘zg‘alishlar toMiqligiga qam rab olganligini
anglatadi, endi yurakning barcha qismi elektromanfiy b o ‘lib qoldi. Voltaji 0,25-0,14
mv ga teng. ST segmenti har ikkala qorincha q o ‘zg ‘alganligi tufayli qorinchalar
orasida potensiallar farqi y o ‘qligini anglatadi va izochiziqda yotadi. T tish
miokardning repolyarizatsiyasini k o ‘rsatadi. Bu tish EKG da eng ko‘p o ‘zgaruvchi
qismi hisoblanadi va uning voltaji 0,25-0,6 mv ga teng. T tish va keyingi R tish
oralig‘ida izochiziq chizilib, yurak 70 m arta qisqarganda 0,4 s davom etadi. T R
segmenti yurak tinch turgan umumiy pauza va diastola vaqtiga to ‘g ‘ri keladi. Q, R,
S, T kompleks davomiyligi 0,40 sekga to ‘g ‘ri keladi (0,36-0,44 s).
EKG yurak o‘tkazuvchi tizimida o ‘zgarishlar birligini ko‘rsatib beradi. Masalan, P,
Q interval ko‘rsatkichi bo‘yicha bo‘lmachalardan qorinchalarga qo‘zg‘alishlar normal tezlikda o‘tayotganligin¡ ko‘rsatadi. Q R S kompleksi esa qorinchalar miokardida
qo‘zg‘alishlar qamrab olish tezligini ko‘rsatadi va 0,06-0,1 sek davom etadi.
22- variant
1 Баъзи ҳужайра ва тўқималар (нерв, мускул ва без тўқималари) таъсиротга тез
реакция кўрсатишга махсус мослашган. Бундай ҳужайра ва тўқималар қўзғалувчан
деб аталади, уларнинг таъсиротга қўзғалиш1 билан жавоб қайтариш хоссаси эса
Do'stlaringiz bilan baham: |
