Va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi navbahor tumani kasb-hunar maktabi "tasdiqlayman"

Ish unumdorligi tushunchasi. Agregatning ish unumdorligi — ma’lum bir vaqt davomida (soat. smena va h.k.) bajarilgan ish hajmi bo'lib, u texnologik jarayon va mashina turiga bog’liq ravishda ishlov berilgan maydon yuzasi (gektar) olingan mahsulot massasi (tonna). tashilgan yuk (tonna-km) yoki uning hajmi (metr-kub) va boshqa ko'rinishlarda o'lchanadi.

Qabul qilingan vaqt birligiga ko‘ra agregatlarning ish unumi bir soatli, smenali, mavsumiy va boshqa turlarda o'lchanishi mumkin.

Mashina-traktor agregatining ish unumdorligi qishloq xo'jalik ishlab chiqa- rishida texnikadan foydalanishning asosiy ko'rsatkichlaridan biridir. U qishloq xo'jaligining umumiy ish unumini aniqlaydi va sarflangan mehnat birligiga to'g'ri keluvchi mahsulot miqdori bilan o'lchanadi.

Tezkor traktor agregatining ish unumdorligi asosan yuza birliklariga (gektarlar- da) aniqlanadi. Shuningdek, traktor agregatlari yordamida yig'iladigan yoki qayta ishlov beriladigan mahsulot miqdorining massa birliklari bilan aniqlanadigan ish unumdorligi ko'rsatkichi ham qo'llaniladi.

Soatli ish unumdorligi — agregatning 1 soatda bajargan ishni ifoda- laydi.

Ushbu ko'rsatkich texnikadan foydalanishni me’yorlash rejalashtirish va tahlil qilish uchun ishlatiladi.

Smenali ish unumdorligi — bir ish smenasi davomida agregat bajargan ishni ifodalaydi. Smenadagi ish unumdorligi soatli ish unumdorligiga, smena vaqtiga (davomiyligiga) va ish vaqtidan foydalanish koeffitsiyentiga bog'liq.

Yillik ish unumdorligi agregatning bir yil yoki mavsum davomida bajargan ish- lari hajmini ifodalaydi.

Bu ko'rsatkich yil davomida mashina-traktor agregatning ish bilan yuklangan- lik darajasini ifodalaydi. Yillik ish unumdorligi smenali ish unumdorligiga va yil davomidagi ish smenalari soniga bog'liq bo'ladi.

Mashina-traktor agregatlarining ish unumdorligini amalda bajargan ishiga qarab (haqiqiy ish unumdorligi) va hisobiy yo'l bilan (hisobiy ish unumdorligini) aniqlash mumkin.

Shu bilan birga amaliyotda oldindan hisoblanadigan nazariy hamda bajarilgan ish bo'yicha aniqlanadigan haqiqiy texnik (ekspluatatsion) ish unumdorligi tushun- chalari ham mavjud.

Nazariy ish unumdorligi agregatning qamrov kengligi nazariy harakat tezligi asosida, uning unumsiz ish vaqtini va turli sabablarga ko'ra to'xtab qolishlarini hisobga olmasdan hisoblab topilgan unumdorligidir.

Bir soatdagi nazariy ish unumdorligi (U_c) quyidagi formula bo'yicha topiladi:

C7_c = C_w5K (1.34)

bu yerda C_w — harakat tezligining o‘lchov birligiga bog'liq koeffitsient (tezlik km/soatda o'lchansa C_w=0,l; m/s da o'lchanganda esa C_w=0,36);

В — traktor agregatining konstruktiv qamrov kengligi, m;

V — nazariy harakat tezligi, km/soat.

Smena vaqti (t_sm) davomidagi smenalik ish unumdorligi (U_sm) esa quyidag foj-mula bo'yicha hisoblanadi.

U_sm = C_wBVt_sm, (1.35)

bu yerda t_sm — smena vaqti, soat.

Nazariy ish unumdorligi В, V va t_sm parametrlar ko'rsatkichlarining ish jara- yoni davomida o'zgarishini o'zida aks ettirmaydi. Aslida esa bu ko'rsatkichlar ish jarayoni davomida konstruktiv ko'rsatkichlardan farq qilishi mumkin. Masalan: boronalash, yoppasiga kultivatorlash, don mahsulotlarini o'rish kabi ishlarda agre­gatning haqiqiy qamrov kengligi konstruktiv qamrov kengligidan kichik, haydovda esa katta bo'ladi.

Shu sababli qamrov enidan foydalanish koeffitsienti tushunchasi kiritilgan. Traktor agregatining qamrov enidan foydalanish koeffitsienti:

Д = (1-36)

bu yerda B_t — traktor agregatining haqiqiy qamrov eni, m;

B_k — traktor agregatining konstruktiv qamrov eni, m;

AB — traktor agregati qamrov enining avval ish berilgan joydan qayta о ‘tgan qis- mining yoki ish yo ‘nalishlari oraliqlaridagi ishlov berilmagan joylarning eni, m;

V — traktor agregatining о ‘rtacha eni, m.

Agar traktor agregati ish jarayonida awal ishlov berilgan joydan qayta o'tsa, qamrov enidan foydalanish koeffitsienti birdan kichik (0.9—0,99), agregat ish yo'nalishlari oraliqlarida ishlov berilmagan joylar bo'lsa, qamrov enidan foydala­nish koeffitsienti birdan katta (1,03—1,07) bo'ladi.

Ekishda yonma-yon joylashgan qator oralari hisobiga Д = 1,01 — 1,04 oraliqda bo'ladi. Egatli ekinlarga ishlov berishda va ularning hosilini yig'ishda (3 o'zgarmas bo'ladi.