Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

тола 

мис

 

15 

 

      

Bu variantni tanlash uchun operatorda misli kabel strukturasi bo‘lishi shart, 

shunda  qurilish  xarajatlarini  kamaytirish  va  mijoz  mijozlar  sonini  oshirish  lozim. 

Aksincha,  yangi  operatorlar  yoki  hech  kanday  infratuzilmasi  bo‘lmagan 

operatorlarga bu variant qo‘l kelmaydi. 

Fiber to the  Building  (FTTB) - Fiber To The  Building  (tolani binogacha 

olib  borish)  telekommunikatsiya  xizmatlari  optik  struktura  FTTB  orqali  ko‘p 

qavatli  uylar  yoki  ofisli  binolargacha  yetkazilib  beriladi  va  undan  so‘ng  VDSL2 

yoki  100  Base-T  texnologiyalari  asosida  yoki  mis  kabellar  orqali  mijoz  uylariga 

yetkaziladi.  Bunda  VDSL2  amaldagi  tezligi    80-100  Mbit/s  gacha  ortadi.  Misli 

kabellardan  iborat  magistral  va  tarqatish  kabellari  tankis  joylarda  bu  variantdan 

unumli foydalanib, yaxshi natijalarga erishish lozim. 

FTTB  texnologiya  bunda  optik  tola  binoning  birinchi  qavati  yoki  yuqori 

qavat  xonasiga  (iqtisodiy  tejamli  varianti)  olib  kirilib    ONU  (Optikal  Network 

Unit) qurilmasiga ulanadi. Operator tomonida OLT (Optikal Line Terminal) optik 

liniya terminali ulanadi. OLT qurulmasi bardoshli va  ONU abonent qurilmalarida 

trafik  o‘zatilishi  parametrlarini  aniklovchi  (masalan,  signalni  uzatish/qabul  qilish 

vaqt  intervalini)  qurilma.  Tarmoqning  uy  ichida  tarqatilishi  “juft  o‘ram  ”  orqali 

bo‘ladi. 

 

1.7- rasm. Ko‘p qavatli binoda  FTTB texnologiyasining qo‘llanilishi  

 

16 

 

Bu  ko‘rinishdagi  tarmoqni  ko‘p  qavatli  uylar  va  o‘rta  mikyosdagi  biznes 

markazlarda  qo‘llash  maqsadga  muvofik.  FTTB  texnologiyasida  qimmat  optik 

kabelni  ko‘p  sonli  tolalar  bilan  yotqizish  kerak  emas  (FTTH  texnologiyasidagi 

kabi). Korporativ mijozlarga va mobil operatorlariga portlarni ijaraga berish bilan 

qo‘shimcha foyda topish lozim. 

Optik  struktura  FTTB  texnologiya  qurilishi  yangi  yaratilayotgan  yoki 

mavjud operatorlarda bir xil qiziqish uyg‘otadi. 

 

 

 

1.8-rasm  FTTB texnologiyasi bo‘yicha qurilgan tarmoq 

topologiyasi tasviri 

Shartli belgilar  

 

-markaziy stansiya 

 

-Optik kuchaytirgich 

-Optik uzatgich 

 

-Optik tugun 

 

-server

 

-Boshqaruv kammutatori  L3

 

-Boshqaruv kammutatori  L2

 

- Optik taqsimlagich

 

Ikkinchi darajali tugun 

 

 

 

 

 

Internet

 

Birinchi darajali 

tugun

 

Ikkinchi darajali tugun 

 

 

Uchinchi darajali tugun

 

100 BACE-T 

17 

 

Bu tarmoq texnologiyasi ko‘p joyda optik tola-koaksial tarmog‘ini qaytaradi 

va  ma’lumot  uzatish  tuguni,  magistral  optik  tolali  aloqa  liniyasi  va  taqsimlash 

tarmog‘idan  iborat.  FTTBning  bu  topologiyadan  farqi-  gibrid  optik  tola-koaksial 

tarmoq  optik  tugunlari  “ikkinchi  satxli  tugun”(kuchaytirish  punktlari)ga 

almashtirilgani  va  tarkatish  tarmog‘ida  koaksial  o‘rniga  optik  kabel  ishlatilishida. 

Eski tarmoqni modernizatsiya qilishda bosh stansiya va uy ichi tarkatish tarmog‘i 

o‘zgartirilmaydi,  magistralda  esa  qo‘shimcha  optik  tolalar  va  o‘rnatiluvchi  optik 

qabul qilgichlar soni ortadi.  

FTTB  tarmog‘ida  ikkita  tarmoq  mavjud:biri  kabelli  analog  TV  xizmatlari, 

ikkinchisi  ma’lumot  uzatish  uchun  ularni  magistral  uchastka  va  ikkinchi  satx 

tarkatish 

tarmog‘ida 

ko‘llaniluvchi 

optik 

kabeldagi 

optik 

tolalarni 

birlashtiradi.Qolgan  hollarda  FTTB  texnologiyasiningbarcha  qurilmalar  maxsus 

vazifa bo‘yicha ishlatilishida: yoki TV uzatish  yoki ma’lumotlar, ulardan birining 

qurilmalari ishlatilganda  ikkinchi xizmatdan ham foydalanish lozim. 

Biz  taklif  etayotgan  yechim  DCT-  R  sertifikati,  aloqa  dekloratsiyasi  va 

sanitar  epidemiologik  xulosaga  ega.  Yechimda  turli  internet  provayderlar, 

multiservis va simsiz tarmoq qurishga mo‘ljallangan antivandal shkaflar ishlatiladi. 

Ularni  yaratishda  mutaxassislar  tomonidan  mijozlarning  antivandallik  bo‘yicha 

holati,  zaxiralanish,  monitoring,

 

VoIP  -tarmoq,  ventilyatsiya,  doimiy  energiya 

manbalari hisobga olingan. 

FTTH- Fiber To The Home  (tolani uygacha olib borish) texnologiyasi         

Iskratel  kompaniyasining  FTTH  yechimi  ham  korporatsiya,  ham  yakka 

mijozlar talabiga mos xolda ishlab chiqilgan. 

Yakka  mijozlar  yuqori  sifatli  ovoz,  matn  va  video  ma’lumotlarni  “triple-

play” xizmati asosida uzatuvchi qurilmalar yordamida ulanadilar.  

Korporatsiyalarni optik tolali liniyalar orqali ulash hozirda mavjud bo‘lgan 

xizmatlar  sifati,  ishonchliligini  oshirish  va  yangi  xizmatlar  takdim  etish  imkonini 

beradi.  Hozirda  FTTH  korporativ  tarmoqlar  uchun  eng  yaxshi  va  keng  tarkalgan 

yechim xisoblanadi. 

18 

 

Fiber to the Home (FTTH) - telekommunikatsiya xizmatlarini yuqori sifatda 

optik  struktura  FTTH  orqali  to‘g‘ridan-to‘g‘ri    mijoz  uylariga  yetkazilib  beriladi. 

Bu  variant  yuqori  tezlik  va  sifat  samaradorligini  yanada  orttirishda 

qulaydir.Salmokli  davlatlarda  optik  struktura  FTTH  tarmog‘idan  mukobil  va 

mavjud operatorlar unumli foydalanganlar. 

"Shino  Netcom"  kompaniyasi  ma’muriyati  2011-2013  yillarda  o‘zlarining 

FTTC  tarmoq  mijozlarini  FTTH  tarmoqka  o‘tkazish  bo‘yicha  jadal  ishlar  olib 

bormokda. (tolani uygacha olib borish) 

        

 

1.9-rasm.  Ko‘p qavatli binoda  FTTH texnologiyasining qo‘llanilishi 

 

FTTH- bu optik tolani mijozning kvartira yoki xususiy uyigacha olib borish. 

Ikki turda FTTH tarmoq qurish lozim: Ethernet yoki PON asosida.  

Ethernet  asosidagi  yechim.  Bunda  liniya  kommutatsiyasi  optik  portli 

Kommutator  yoki  optik    transiverlarda  amalga  oshiriladi.  Kommutatorlar  yoki 

Ethernet “xalka”si ( GE yoki 10GE) yoki “yulduz” topologiyasi bo‘yicha ulanib, ( 

magistral  tolani  uyga  olib  kirish  yo‘liga  karab)  birinchi  qavat  yoki  bolxonaga 

o‘rnatiladi.Kommutatorga  mijozlarning  oxirlash  uskunalari  o‘rnatiladi.  Yechim 

optik  kanallarni  zaxiralash  imkoni  tufayli  yuqori  ishonchlilikka  ega  va  mis  simli 

tarmoq bilan ko‘llash lozim.Ethernet  FTTH kamchiliklariga tor o‘tkazish oralig‘i 

va kiska masofalarda ko‘llanilishi kiradi. 

19 

 

       

 

 

1.10 – rasm. FTTH texnologiyasi bo‘yicha qurilgan tarmoq 

topologiyasi tasviri 

 

Ko‘p davlatlarda FTTH tarmoq qurishni munitsipal va kommunal xizmatlar 

boshlagan,  keyinchalik  aloqa  operatorlari  bu  ishga  kirishishgan.  Rossiyada  u 

tarkalmaganiga  sabab-  tarmoq  qurilishiga  katta  sarf-xarajat  ishlatilishi  va  ulanish 

narxi  yukoriligida.  Xarajatning  asosiy  kismi  qurilmalar  va  montaj  narxi 

yukoridaligidan.  Optik  kabel  narxi  magistral  koaksialnikiga  yaqinlashib  kolgan 

bo‘lsada,  abonent  qutilaridan  televizorlargacha  va  R  66  tipidagi  tarkatuvchi 

koaksial  kabeldan  ancha  qimmat.  FTTH  tarmoqlarida  xar  bir  abonentga  aloxida 

20 

 

o‘rnatilgani  uchun  ko‘p  sonli  o‘zgartirgichlar  kerak  bo‘ladi.  Bundan  tashqari 

tarmoqda  ko‘p  miqdorda  optik  tolalar,  tarmoqlagich  va  optik    krosslar  kerak 

bo‘ladi.  Bular  FTTBda  xar  bir  uyga  bitta  ishlatilsa,  FTTHda  xar  bir  qavat  yoki 

abonentga  bitta  kerak  bo‘ladi,  Bu  “kamchilik”  avvaliga  ko‘pchilikni  cho‘chitgan 

bo‘lsada,  hozirda  FTTBga  aylantirilayotgan  TVni  kollektiv  qabul  qilish 

tizimi(TKKKT)  keyinchalik  FTTHga  aylantirish  ko‘zda  tutilmokda.  Kompaniya 

tajribasidan  ko‘rinib  turibdiki,  FTTH  tarmog‘i  qurilganida  xarajatlar  asosan 

qurilish  ishlariga sarf bo‘ladi, optik kabel narxi nisbatan ancha kichikligi sabab u 

xisobga  olinmaydi.  FTTH  tarmog‘ining  xayot  davri  bir  necha  yil  bo‘lsada,  optik 

tolali kabel (uning komponentlari) va optik tarkatish tarmog‘i ko‘p muddat xizmat 

qiladi (yeng kami 30 yil). Uzoq muddatli xizmat qilish va nisbatan katta xarajatlar 

FTTH  tarmog‘i  optik  liniyasini  kat’iy  normativlar  asosida  olib  borishni  takozo 

etadi, negaki yotkizilgan tarmoqqa o‘zgartirish kiritish kechikishga olib keladi.  

FTTH    amaliyotda  chegaralanmagan  o‘tkazuvchanlik  qobilyati  va 

foydalanish  tarmog‘ining  yuqori  darajada  rivojlanishini  ta’minlaydi.  Bu  yechim 

operatorga  kelajakda  va  bugun  mavjud  xizmatlar  ko‘rsata  olish  va  mijozlar 

tajribasini orttiruvchi tarmoq qurishga yordam beradi. 

FTTH arxitekturasining boshka FTTx turlaridan afzalligi: 



 

O‘tkazish oralig‘i maksimal; 



 

Ko‘rsatgichlari to‘lik standartlashtirilgan; 



 

Uzatish va qabul qilish tezligi bir xil; 



 

O‘tkazish oralig‘i bo‘linmagan, anik; 



 

Fizik ajratilgan, xavfsizlik darajasi yukori; 



 

Ethernet texnologiyasi keng tarkalgan va standartlashtirilgan 



 

Aloqa  tugunidan  20  km  masofagacha  abonentlarga  ommaviy 

xizmatlar ko‘rsatish imkoni; 



 

Yekspluatatsiya  xarajatlari  kam,  elektr  energiya  sarfi  va  texnik 

yordam xarajatlari kamligi. 

21 

 

Korxona uchun optik tola yetkazib berishda FTTH yechimining qo‘shimcha 

avzalliklari: 



 

Markaziy  stansiya  qurilmalari  va  abonent  oxirlash  uskunalarida 

xizmatlar ko‘rsatish “triple-play ” xizmatlari asosida; 



 

Ko‘p  adresli  uzatish  imkoni  (optik  tola  liniya  platasi  va  abonent 

oxirlash qurilmasida ko‘p adresli uzatish mexanizmi L2 mavjud); 



 

Asosiy va kengaytirilgan abonent oxirlash qurilmalari boshkaruvi; 



 

Buyurtmachi talablariga ko‘ra yechimni moslashtirish; 

 

Boshka texnik yechimlar bilan ishlata olish, masalan ADSL2, VDSL2, 

WiMAX.  

 

1.3.  Passiv optik tarmoq va ularnig turli xil ko‘rinishlari 

 

Agar  oxirgi  yillarda  zamonaviy  aloqa  tormoqlarining    tolali  optik  kabellar 

orqali  tashkil  qilinayotgani,o‘tkazuvchanlik  qobiliyatining  yuqoriligini  nazarda 

tutsak  ,  abonent  tarmoqlarida  RON  texnologiyasini  qo‘llash  maqsadga 

muvofiqdir.Transport  tarmoqlarining  o‘tkazish  polosasini  oshirish  yo‘llarini 

izlashga  majbur  qildi,  shu  sababli  DWDM    texnologiyasi  bilan  birgalikda  PON 

texnologiyasi  ham  rivojlandi.  Passiv  optik  tarmoq  bu  har  bir  markaziy  tugun 

portiga  o‘nlab  ofis  va  turar  joylar  ulangan  daraxtsimon  arxitekturali  optik  tola 

segmenti ulanishi lozim bo‘lgan tarmoqdir. Tarmoqqa qo‘yiluvchi talablarga ko‘ra 

PONtexnologiyasini FTTx arxitekturalari orqali qurish yaratish lozim.  

 Ikkinchidan, dielektrik kuchlantiruvchi element va himoya qoplamasiga ega 

o‘z-o‘zini  himoyalab  turuvchi    kabel    qo‘llanilishi  trossni  yerga  ulashdan  ozod 

qiladi  va  qurilmalarni  statik  elektr  tufayli  ishdan  chiqishining  oldini  oladi.    PON 

texnologiyasining 

asosiy 

vazifasi,markaziy 

tugunlar 

orasida 

magistralni 

(SDH/ATM)  va  abonent  tugunlarini ulash ,shuningdek   daraxitsimon  topologiyali 

to‘liq  passiv  optik  tarmoqni  yaratishga  asoslangan,  oraliq  tugunlarda  esa  taminot 

22 

 

va xizmatni talab kilmaydigan kompakt passiv optik ajratkich  (birlashtirgich yoki 

splitterlarlar deb ataladi) joylashgan.  

Optik  ulanuvchi  tarmoqlar  qurilishining  to‘rtta  asosiy  topologiyasi  mavjud: 

“nuqta  –nuqta”,  “halqa”,  “aktiv  tugunli  daraxtsimon”,  “passiv  tugunli 

daraxtsimon”. 

“Nuqta-nuqta”  topologiyasi  (1.11.a-rasm)  foydalanilayotgan  tarmoq 

topologiyasida  chegaralanishga  yo‘l  qo‘yilmaydi.  Nuqta-nuqta  topologiyasi 

ixtiyoriy  tarmoq  standartida  ham,nostandart  yechimlarda  ham  amalga  oshirilishi 

lozim  .O‘zatilayotgan  axborat  himoyasi    va  hafsizligi  nuqtai  nazaridan  “nuqta-

nuqta”  ulanishida  abonent  tugunlarining  maksimal  himoyalanganligi  taminlandi. 

Modomiki  optik kabelni  abonentgacha  yotqizish kerak  yekan, bunday  yondashish 

ancha qimmat xisoblanadi va asosan yirik abonentlar uchun maqul hisoblanadi. 

                       

 

(a) “nuqta-nuqta’’ topologiyasi                       (b) “Halqa” topologiya 

            

 

(v) “aktiv tugunli daraxt”     

 

 

(g)   “Passiv tugunli daraxt”                                                         

topologiya                                                     topologiya 

 

1.11-rasm. Ulanuvchi tarmoqda mantiqiy ulanishning fundamental 

topologiyalri 

 

Abonent 

tugunlari 

Markaziy 

tugun 

tarmoqlagich 

Markaziy 

tugun 

Abonent 

tugunlari 

Markaz

iy 

tugun 

Abonent 

tugunlari 

Abonent 

tugunlari 

Markazi

y tugun 

23 

 

“Halqa” topologiyasi (1.13.b-rasm) telekommunikatsiyaning SDH asosidagi 

magistral tarmoqlarida tavsiya qilinadi.Ammo, ulanuvchi tarmoqlarning barchasida 

ham yaxshi natija beravermaydi  

Tugunlarga  joylashgan    shahar  magistralini  qurish,  loyihalshtirish 

bosqichida  rejalashtiriladi,  ulanuvchi  tarmoqda  esa  qaerda  ,qachon  va  qancha 

abonent  tugunlari  o‘rnatilishini  oldindan  bilib  bo‘lmaydi.  Foydlanuvchilarni  

“halqa”  topologiyasiga tasodifiy va  vaqt bo‘yicha ulanilishi, yangi abonentlarni 

ulash  uchun  halqani  uzish    va    qo‘shimcha  segmentlar  qo‘yish  yo‘li  bilan  amlga 

oshiriladi.Natijada  g‘oyatda  ko‘p  sindirilgan  halqa  hosil  bo‘ladi.  Amaliyotda 

bunday  halqalarni  ko‘pincha  alohida  kabelga    joylashtirilishi,  ko‘proq  sindirib 

siqilgan  halqalarga  o‘xshaydigan  halqalarni  hosil  bo‘lishiga  olib  kelishi, 

tarmoqning  ishonchliligini  sezirarli  darajda  kamaytiradi.  Shunga  asoslanib,  halqa 

topologiyasining  asosiy  afzalligini  minimumga  olib  boradi.  Aktiv  tugunli  daraxt 

topologiyasi  (1.13.v-rasm)  –optik  tolani  qo‘llash    nuqtai  nazaridan  tejamli 

yechimdir.Bu  yechim  markziy  tugundan  abonentgacha  1000/100/10  Mbit/c 

tezlikdagi  (100  Base-LX,100  Base-FX,10  Base-Fl)  ierarxiya  bilan  Ethernet 

standarti  doirasida  yaxshi  xisoblanadi.  Biroq  daraxtning  har  bir  tugunida  albatta 

aktiv  qurilma  (IP  tarmoqqa  kiruvchi  kommutator  yoki  marshrutizator  )  bo‘lishi 

kerak  .  Optik  ulanuvchi  Ethernet  tarmog‘ida  berilgan  topologiyadan 

foydalanishning  afzalligi    nisbatan  arzonligi,  asosiy  kamchiligi  aktiv 

qurilmalarning  oraliq  tugunlarida  alohida  manba  talab  qilinishi  hisoblanadi.    

Passiv  optik  texnologiyalarining  xususiyatlari  PON  ning  passiv  optik  tarmoqlari 

asosidagi  daraxtsimon  topologiyasidan  PON  texnologiyasi  asosidagi  “nuqta-ko‘p 

nuqta” mantikiy topologiyasidan foydalaniladi. 

Markaziy  tugunning  bitta  portiga  o‘nlab  abonentni  qamrab  oluvchi 

daraxtsimon arxitektura asosidagi butun boshli optik tolali segmentni ulash lozim. 

Bunda  daraxtning  oralik  tugunlarida  manba  va  xizmat  talab  qilmaydigan  zich, 

to‘lik passiv optik ajratgichlar(splitterlar) o‘rnatiladi. 

24 

 

Ko‘p  nuqtali  daraxtsimon  topologiya  abonentlar  real  joylashishini  kelib 

chikishi,optik  kabelni  yotkizishdagi  xarajat  va  kabel  tarmog‘idagi  ekspluatatsiya 

optik tarmoqlagichlarni joylashishini  optimallashtirishga olib keladi. 

Kamchiligiga  PON  texnologiyasining  murakkabligi  va  oddiy  daraxt 

topologiyasida zaxiralashning yo‘kligini kiritish lozim. 

PON tarmog‘ining xususiyatlari: 



 

bir tola bo‘ylab bir-biriga qarama-qarshi ikki uzunlikdagi (1550 nm va 

1310 nm) to‘lkinni uzatuvchi daraxtsimon arxitektura. 



 

Daraxtning oralik tugunlarida passiv optik tarmoqlagichlar joylashadi. 



 

TDMA  ulanish  usulidan  foydalanish  abonentlar  orasida  o‘tkazish 

polosasini moslashuvchan taqsimlanishiga yo‘l qo‘yadi. 



 

Markaziy  tugundan  kelayotgan  bitta  tolaga  32  ta  abonent  tugunlarini 

ulash lozim. 



 

PON  texnologiyasida  kiruvchi  trafikni  keng  ommaga  yetkazib 

berishda  oqimlarni  spektral  ajratishdan  va  chiquvchi  kanalda  esa  vaqt  bo‘yicha 

multipleksorlashdan foydalaniladi. 

Maksimal masofasi 20 km ni tashkil qiladi. 

PON texnologiyasidagi asosiy terminlar kuyidagilar: 

Markaziy  tugun  OLT  -  markaziy  ofisda o‘rnatiladigan  qurilma. Bu qurilma 

SNI  (service  node  interfaces)  orqali  magistral  tarmoqlardan  ma’lumotlarni  qabul 

qiladi va abonent tugunlariga kiruvchi oqimga shakllantiradi. 

Abonent  tuguni  ONT  (optikal  network  terminal)  bir  tomondan  abonent 

interfeysiga,  boshka  tomondan  uzatishda  1310  nm  to‘lkin  uzunligida,  qabul 

qilishda esa 1550 nm to‘lkin uzunligida PON daraxtiga ulanuvchi interfeysiga ega. 

ONT  ma’lumotlarni  OLT  qabul  qilib,  ularni  konvertlaydi  va  UNI(user  network 

interfaces)  abonent  interfeyslari  orqali  uzatadi.  ONT  kuyidagi  imkoniyatlarni 

yaratishi kerak: 



 

PONga ulanishni boshqarish pratokoli;  

25 

 



 

ONT  ning  OLT  bilan  ma’lumot  almashinishini  biror  vaqt  oralig‘ida 

ta’minlovchi paket rejimi lazerlari (burs-mode lasers); 



 

Signal  quvvatini  oshirish  (ajratuvchilardagi  yo‘kotishlarni  xisobga 

olgan xolda va boshkalar ); 



 

Ko‘dlash, shifrlash ; 



 

Yuqori samaradorlik ; 

Bu  qo‘shimcha  funksiyalar  PON  arxitekturasidagi  ONT  qurilmasini 

oshiradi,      Optik  tarmoqlagich  -  bu  optik  nurlanish  oqimini  bir  yo‘nalishda 

taksimlaydigan  va  teskari  yo‘nalishda  bir  necha  oqimlarni  birlashtiradigan  passiv 

optik ko‘p kutblikdir. 

Umuman  olganda  tarmoqlagichda  M  kirish  va  N  chikish  portlari  bo‘lishi 

lozim.  PON  tarmog‘ida  ko‘pincha  bitta  kirish  portiga  ega  1xN  tarmoqlagichlar 

ishlatiladi. 

O‘tkazuvchanlik kobiliyatiga kelsak,uning ikki varianti mavjud: 



 

birinchisi,  ikkala  yo‘nalishda  ham  ma’lumotlarni  uzatish  tezligi  155 

Mbit/s bo‘lgan simmetrik trafiklarga mo‘ljallangan. 



 

ikkinchisi,  assimetrik  bo‘lib,  abonentdan  tarmoqka  ma’lumotlarni 

uzatish 155 Mbit/s, tarmoqdan abonentga esa 622 Mbit/s tezlikda amalga oshadi. 

PON arixtekturasining asosiy g‘oyasi o‘zining markaziy tuguni OLT da bitta 

qabul  qilib,  uzatuvchi  modulni  qo‘llash  va  bu  modul  orqali  ko‘pgina  abonent 

qurilmalari ONT (optikal network terminal) ga axborotni uzatish va ulardan qabul 

qilishdan iborat. OLT ning bitta qabul qilib uzatuvchisiga ulangan abonent (ONT) 

lar soni, juda katta bo‘lishi lozim. 

Bu  asosan  quvvatga  va  qabul  qilib  uzatuvchi  apparaturaning  tezligi  bilan 

bog‘liq. 

PON texnologiyasining asosiy afzalliklari: 

-  tolaning  jiddiy  tejalishi.  PON  texnologiyasida  32  ta  abonent  tuguniga 

xizmat ko‘rsatish uchun fakatgina bitta tola ishlatiladi. 

- 

tezligi. Optik tola juda katta o‘tkazish polosasiga ega. 

26 

 

- 

ishonchliligi. 

Daraxtning 

oralik 

tugunlarida 

xizmatni 

talab 

qilmaydigan faqat  passiv optik tarmoqlagichlar joylashgan. 

- 

masshtabi.  Ulanish  tarmog‘ining  daraxtsimon  strukturasi  yangi 

abonentlarni eng tejamli usul bilan ulanishi lozimligi. 

- 

moslashuvchanligi. 

ATM 

ni 

transport 

sifatida 

ishlatilishi 

abonentlarning talablaridagi aynan shu satxdagi xizmatlarni takdim qiladi. 

- 

Asosiy kamchiliklari: 

- 

tarmoqni  tashkil  qilishda  eng  avvalo  markaziy  tugunga  investitsiyani 

talab etilishi; 

- 

bir  markaziy  tugun  atrofida  20  dan  ortik  buyurtmachilarni  talab 

etilishi. 

Xulosa  qilib  shuni  aytish  lozimki,  bunday  tarmoqlar  iqtisodiy  tomonidan 

tejamli va keng polosali turli axborotlarni o‘tkazish kobiliyatiga ega. 

A-PON  texnologiyasi  1998-yil  oktabr  oyida  PON  daraxtida  ATM 

yacheykalarini  asosida  transport  qiluvchi  va  A-PON  (ATM  PON)  nomini  olgan, 

ITU-T G.983.1 ning birinchi standarti paydo bo‘ldi. 

Keyinchalik, bir qancha yangi tuzatishlar va tavsiyalar paydo bo‘lib, uzatish 

tezligi  622  Mbit/s  gacha  oshdi.  Agar  PON  sistemasi  32  ta  abonent  tuguniga 

mo‘ljallangan  bo‘lsa,  u  xolda  fakatgina  siklni  xosil  qiluvchi  MBS  ning  to‘rtta 

ketma-ket  uzatilgan  slotidan  keyin  uzatishda  barcha  32  ta  ONT  so‘rovlar  hakida 

o‘zining ma’lumotini uzatadi. 64 ta ONT  dan iborat tizimda,  sikl sakkizta  MBS  

slotidan    tashkil  topgan.  Bitta  kadrni  155  Mbit/s  tezlikda  uzatish  0,15  ms  davom 

etadi. 32 ta ONT da to‘lik siklni uzatishda  0,6 ms talab kilinadi. 

E-PON  texnologiyasi.  Ye-PON  arxitekturasining  asosiy  xususiyatini  PON 

daraxtining ichida Ethernet kadrlari tarkalishi tashkil etadi. Shunday qilib, APON 

arxitekturasi  kabi  E-PON  tarmog‘i  orqali  Ethernet  kadrlari  o‘tganda  ularni 

fragmentatsiyasi bo‘lmaydi. Fragmentatsiyaning yo‘kligi kutilayotgan         E-PON 

standartini Ethernet IEEE 802.3 standarti bilan maksimal darajada moslashtiradi.   

27 

 

E-PON  da(ONT  lar  orasida  teskari  oqim  polosasini  taksimlash  uchun) 

CSMA/CD  mexanizmiga  asoslangan  teskari  oqimni  boshqarish  usulini  amalga 

oshirishga  urinish  uncha  samarali  emas.  Birinchidan,  kollizion  domenning 

o‘lchami Gigabit Ethernet standartidagi uzatish tezligi bo‘yicha solishtirsak, yuzlab 

metrni tashkil etadi, bu 20 km radiusdagi E-PON tarmog‘i uchun to‘g‘ri  kelmaydi. 

G-PON  texnologiyasi  takomillashish  jarayoni  xar  kanday  texnologiyaning 

yaratilish paytidan boshlab birga sodir bo‘ladi. Passiv optik tarmoqlar uchun u bir 

qancha  variantlarni  yaratilishini  ko‘rsatadi,  ulardan  biri  «gigabitli»  nomini  olgan 

G-PON  texnologiyasining  afzalliklari  nimadan  iborat  va  u  zamonaviy  ulanish 

tarmog‘ini amalga oshirishga kay darajada mos keladi. 

G-PON(Gigabit 

PON) 

ulanish 

tarmog‘i 

arxitekturasini 

A-PON 

texnologiyasining o‘zviy davomi sifatida karash lozim. Bunda, PON tarmog‘ining 

o‘tkazish  polosasini  ham,  ilovalarni  uzatish  unumdorligini  ham  o‘sishi  amalga 

oshadi. G-PON ITU-T Rec. G.984.3  2003-yil oktabrida qabul kilingan. 

Tarmoqlarda  keng  polasali  ulanish  texnologiyasini  gibrid  mis-optik 

arxitekturali tarmoqlar orqali amalga oshirish lozim 

 

1.12-rasm. Gibrid mis-optik arxitekturalari tarmoqlarda keng polasali 

ulanuvchi texnologiyalarni qo‘llash 

 

28 

 

Abonentlarni PON texnologiyasiga ulashning bir nechta yechimlari mavjud. 

Oddiy  bitta  tarmoqlovchili  varianti,  (1.15-rasm.),  biroq  bir  nechta  tarmoqlovchi 

ko‘llash ham lozim (1.16-rasm). 

 

1.13-rasm.  Bir tarmoqlovchi tarmog‘i 

 

XXI-asrda  tarmoq  rivojlanishiga  sabab,  bu  abonentning  turli  istaklaridir. 

Optik kabellar ishlab chikarish juda tez sur’atlarda rivojlanishi va an’anaviy metall 

kabellar  o‘rniga  optik  kabellar  egallayotgani  "oxirgi  mil"da  optik  keng  polosali 

ulanish tarmog‘i yaratilishiga olib keldi.  

 

 

1.14-rasm. Bir nechta  tarmoqlovchi tarmog‘i 

 

1.1-jadval 

Xaraktiristikalar 

A-PON(B-

PON) 

E-PON 

G-PON 

29 

 

 

Izox: 

1-loyixada muxokama kilinadi. 

2-standart tarmoqni 128 ta ONT gacha oshirishga yo‘l qo‘yadi. 

3-bitta  va  aynan  shu  to‘lkin  uzunlikdagi  to‘g‘ri    va  teskari  yo‘nalishda 

uzatish yo‘lga ko‘yilgan. 

4-biroz yukorirok satxlarda amalga oshadi.